یکی از مشکلات شایعی که در میان بسیاری از خانم‌ها دیده می‌شود بیماری‌های هورمونی و نامنظم بودن خونریزی‌های قاعدگی است. عوامل بسیاری موجب کم و زیاد شدن و همچنین تغییر در سیکل قاعدگی خانم‌ها می‌شود. علاوه بر این سن زنان نیز از مواردی است که در چنین مشکلاتی تاثیر مستقیم می‌گذارد.
از ۴ تا ۷ روز
به‌طور کلی قاعدگی طبیعی تعاملی است بین قسمت‌هایی از بدن مثل هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان‌ها و رحم که آن را محور این اعضا می‌نامند. در واقع همه این اعضا باید به درستی کار کنند تا خونریزی به‌صورت طبیعی و به موقع اتفاق بیفتد و البته هر عاملی که روی این مسیر تاثیر بگذارد باعث ایجاد خونریزی غیرطبیعی می‌شود. خونریزی طبیعی دوران قاعدگی زنان بین ۴تا ۷ روز اتفاق می‌افتد.
طول سیکل قاعدگی که معنی آن روز اول قاعدگی تا روز اول قاعدگی بعدی است بسته به سن زنان اگر در حوالی بلوغ باشد بین ۲۱ تا ۴۲ روز طول می‌کشد یعنی در این زمان قاعدگی اول شروع شده و بعد از مدتی قاعدگی بعدی آغاز می‌شود.
در خانم‌هایی که در دوران تولید مثل هستند بین ۲۱تا ۳۵ روز طول می‌کشد تا دوره سیکل‌شان طی شود. لکه‌بینی، زیاد‌شدن مقدار خونریزی ، نامنظم‌بودن و کم‌شدن مقدار خونریزی، طولانی‌شدن روزهای قاعدگی یا دوره آن، همگی از مواردی هستند که جزو خونریزی‌های غیرطبیعی دسته‌بندی می‌شوند.
چند سال‌تان است؟
اگر پزشک بخواهد خانمی را برای خونریزی غیرطبیعی بررسی کند یک نکته مهمی که برای تشخیص علت درنظر می‌گیرد این است که سن بیمار چقدر است. غیرطبیعی بودن خونریزی به دلایلی که گفته شد و سن زنان نکاتی هستند که دسته‌بندی‌های مربوط را مشخص می‌کنند. در مجموع خونریزی‌های طبیعی به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ دوران نوزادی، قبل از بلوغ، حوالی بلوغ، بلوغ، تولید مثل، حوالی یائسگی و دوران بعد از یائسگی. در هر کدام از این موارد علائم ناراحتی متفاوت است و روش درمانی آن‌ها نیز بسته به سن افراد فرق می‌کند.
خونریزی کودکان نشانه چیست؟
گاهی اوقات بعضی از مادران متوجه می‌شوند که داخل پوشک نوزاد دخترشان لکه خون وجود دارد. خوب دلیل این خونریزی این است که چون جنین در رحم مادر تحت‌تأثیر هورمون استروژن بیش از حد وی که در دوران بارداری ترشح می‌شود قرار می‌گیرد و بعد از تولد این هورمون استروژن مادر ناگهان قطع می‌شود، ریزش سلول‌های داخل رحم برای نوزاد اتفاق می‌افتد که ممکن است خود را به‌صورت خونریزی روزهای اول تولد نشان دهد البته این مسئله خیلی نگران‌کننده نیست و نیاز به اقدام خاصی ندارد و اصولا بعد از مدت کوتاهی رفع می‌شود. اما اگر کودک دچار خونریزی غیرطبیعی از ناحیه تناسلی شد باید به نکات مهمی توجه کنیم مثلا ضایعات دستگاه تناسلی خارجی مثلا ضایعاتی که خراش ایجاد شده است یعنی کودک خود را به‌شدت می‌خاراند و در اثر خارش شدید این ضایعات به‌وجود می‌آید یا کودک دچار بیماری‌های پوستی است که خود را با خونریزی غیرطبیعی در ناحیه تناسلی نشان می‌دهد و البته برخی از کودکان به‌دلیل کنجکاوی و بی‌دقتی والدین جسم خارجی مثل دستمال توالت، اسباب‌بازی یا شی دیگری را وارد واژن می‌کنند و در نتیجه عفونت آسیب وارد شده این اجسام خارجی موجب خونریزی در ناحیه دستگاه تناسلی می‌شود. علاوه بر این موارد ضربه‌هایی که به بدن کودک وارد می‌شود مثل افتادن از بلندی و دوچرخه نیز موجب عفونت وخونریزی می‌شود. تومورهای واژن و بلوغ زودرس کودکان نیز از دلایل خونریزی‌های طبیعی در کودک است البته باید به این موضوع نیز اشاره کنم که در سال‌های مختلف تعاریف متفاوتی از بلوغ برای انسان وجود دارد ولی در حال حاضر غالبا ۹ سال را برای سن بلوغ و خونریزی قاعدگی درنظر می‌گیرند. در حقیقت اگر به هر دلیلی محور هیپوتالاموس، هیپوفیز تخمدان و رحم فعال شود و زودتر از موعد اتفاق بیفتد آن را بلوغ زودرس می‌نامند بنابراین در چنین مواردی ممکن است خونریزی غیرطبیعی در دوران کودکی اتفاق بیفتد. تومورهای تخمدان نیز البته با درصد بسیار کمی در این سن موجب خونریزی می‌شود البته بیماری‌های تومور تخمدان به ندرت در سنین پایین رخ می‌دهد. تمامی موارد ذکر شده می‌توانند دلیلی بر خونریزی‌های غیرطبیعی در نوزادان و کودکان باشند.
اگر دختر جوانی دچار خونریزی شد
سال‌های اول دوره بلوغ همان دوره حوالی بلوغ نامیده می‌شود. وقتی محور هیپوتالاموس، هیپوفیز تخمدان و رحم در سال‌های اول بعد از بلوغ تازه شروع به فعالیت می‌کند ممکن است تخمک‌گذاری‌ها هنوز به‌خوبی اتفاق نیفتاده باشد. زنان برای اینکه خونریزی طبیعی داشته باشند باید مرحله تخمک‌گذاری درستی داشته باشند. هورمون‌هایی که از تخمدان به واسطه تخمک‌گذاری ترشح می‌شوند باعث می‌شوند که طول زمان بدون خونریزی حفظ شود و وقتی این هورمون‌ها کاهش می‌یابند خونریزی اتفاق می‌افتد. در سال‌های اولیه بلوغ چون این محور به‌طور کامل شکل نگرفته است و در حقیقت نابالغ شمرده می‌شود، عدم تخمک‌گذاری در این دوره بسیار شایع است و علت آن این است که ناحیه داخل رحم به‌خوبی توسط هورمون‌ها حفاظت نمی‌شود بنابراین ریزش رحم صورت می‌گیرد و خونریزی اتفاق می‌افتد و در بعضی موارد این خونریزی با شدت زیادی رخ می‌دهد. باید بگویم که نبود تخمک‌گذاری علل مختلفی دارد که باعث خونریزی‌های غیرطبیعی می‌شوند. غیراز عدم‌تکامل محور، ورزش‌های سنگین، استرس‌های شدیدی که به نوجوان وارد می‌شود، بیماری‌هایی مانند بی‌اشنهایی یا پرخوری عصبی، بیماری مزمن و ناراحتی‌های هورمونی مثل تیروئید و قند همگی می‌توانند دلیلی بر عدم تخمک‌گذاری و خونریزی غیرطبیعی باشند. گاهی اوقات بعضی از نوجوانان که مشکلات انعقادی دارند در این سن دچار خونریزی‌های غیرطبیعی و طولانی‌مدت زیاد می‌شوند. معمولا در این موارد خانواده‌ها از مشکلات انعقادی فرزندشان مطلع نیستند و ناگهان با خونریزی شدید دخترشان روبه‌رو می‌شوند و بعد از انجام آزمایش‌ها و معاینات متوجه مشکل انعقادی فرزند خود می‌شوند. حتی نوعی از بیماری‌ها مثل فون‌ویلبراند که مشابه بیماری هموفیلی است در این سن در دختران تشخیص داده می‌شود، هموفیلی معمولا در پسران و فون‌ویلبراند در دختران دیده می‌شود. دسته‌ای از داروهای هورمونی نیز موجب خونریزی‌های غیرطبیعی می‌شوند.
شاید باردار باشید
وقتی دوران بلوغ کامل شده و خانمی وارد دوران تولید مثل می‌شود باید به نکته‌های مهمی توجه داشت اولا اگر خانم در این دوران ازدواج کرده باشد بارداری و عوارض آن شایع‌ترین مواردی هستند که باعث خونریزی‌های غیرطبیعی می‌شوند. زنان در روند بارداری طبیعی دچار برخی خونریزی‌های غیرطبیعی می‌شوند. عوارضی مثل سقط جنین یا بارداری نابجا نیز خونریزی‌های غیرطبیعی را موجب می‌شوند. در دوره اوایل تولید مثل کیست‌هایی را دارید که به آن‌ها کیست‌های عملکردی می‌گوییم به این دلیل که تخمک‌گذاری به‌خوبی اتفاق نمی‌افتد و فولیکول پاره نمی‌شود و تخمک را آزاد نمی‌کند و موجب ایجاد کیست در تخمدان می‌شود و در نتیجه خونریزی‌های غیرطبیعی را به‌وجود می‌آورد. در سنین بالاتر اختلالات رحمی مثل فیبروم‌های رحمی، پولیپ های رحم و ضایعات دهانه رحم و بیماری‌های داخلی مثل دیابت و تیروئید باعث خونریزی غیرطبیعی می‌شوند.
اگر این علامت‌ها را دارید حواس‌تان باشد
اولین اثر منفی که خونریزی غیرطبیعی بر بدن زنان دارد طبیعتا به‌دلیل دفع زیاد خون، کم‌خونی است که به آن دچار می‌شوند. در حالت عادی نیز به‌دلیل خونریزی در دوره قاعدگی زنان کمی ذخایر آهن را از دست می‌دهند و وقتی خونریزی غیرطبیعی و زیاد می‌شود دفع آهن نیز افزایش می‌یابد. همان‌طور که می‌دانید آهن توسط خون به سراسر بدن انتقال پیدا می‌کند و عامل اصلی اکسیژن‌رسانی به همه قسمت‌های بدن است. اگر شخصی خونریزی بیش از حد پیدا کند و به‌دنبال آن دچار کم‌خونی و فقرآهن شود، تمام سیستم بدن انسان تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. کم‌خونی و عوارض آن مثل بی‌حالی، بی‌حسی، بی‌اشتهایی و عوامل دیگر بنابر خونریزی فرد می‌تواند شدت پیدا کند.
در این زمان هر خونریزی را جدی بگیرید
در دوره‌های نزدیک به یائسگی اهمیت خونریزی‌های غیرطبیعی بیشتر می‌شود به این دلیل که خطر بیماری‌های بدخیم در این سن بیشتر است البته باید به این موضوع نیز اشاره کنم که در دوران نزدیک یائسگی مثل سال‌های اولیه بلوغ عدم‌تخمک‌گذاری نیز بسیار شایع می‌شود چون این سیستم کم‌کم پیر می‌شود و اصطلاحا به دوره بازنشستگی خود وارد می‌شود. در این دوران علائم تخمک‌گذاری بسیار زیاد است ولی باز هم به‌دلیل مسائل بدخیمی که به‌مرور زمان نقش‌شان پررنگ می‌شود حتما بررسی بیشتری موردنیاز است. بعد از یائسگی خونریزی غیرطبیعی بسیار مهم می‌شود چون از خانمی که یائسه می‌شود انتظار داریم دیگر به هیچ عنوان خونریزی غیرطبیعی نداشته باشد اگرچه در اکثر موارد خونریزی غیرطبیعی بعد از دوره یائسگی به دلیل خشکی رحم و واژن است. درواقع از میان علل مختلفی که برای این خونریزی‌ها درنظر می‌گیریم ۳۰درصد موارد به‌خاطر خشکی دستگاه تناسلی و ۳۰درصد موارد به‌دلیل استروژنی است که برای درمان این خشکی استفاده می‌شود و در ۱۵درصد موارد نیز بدخیمی رحم و واژن ممکن است باعث خونریزی غیرطبیعی شود. پولیپ داخل رحم یا دهانه رحم و هایپرپلازی آندرومتر که موجب افزایش ضخامت لایه داخلی می‌شود و سلول‌های داخلی رحم رشد بی‌رویه می‌کنند و زیاد می‌شوند نیز از عوامل ایجاد خونریزی‌های غیرطبیعی هستند. خانم‌های عزیز باید توجه داشته باشند اگر بعد از دوره یائسگی دچار خونریزی شوند حتما باید به پزشک مراجعه کنند تا از دهانه و داخل رحم‌شان نمونه‌برداری شود. در مجموع در همه سنین اگر دچار خونریزی غیرطبیعی شدیم باید چند کار مشابه صورت بگیرد؛ بررسی هورمونی و تصویربرداری مثل سونوگرافی و معایناتی که از دستگاه تناسلی خارجی و رحم صورت می‌گیرد که در هرسنی یکی از این موارد از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود.
کدام دردها غیر عادی است؟
درد زمان قاعدگی معمولا نشان‌دهنده تخمک‌گذاری است. در حالت عادی در بدن هرخانمی در روند قاعدگی و زمان تخمک‌گذاری موادی آزاد می‌شود که پروستا گلاندی نامیده می‌شوند که این مواد هم عامل درد زمان قاعدگی و هم خونریزی در این دوره می‌شوند. بعضی از خانم‌ها این تجربه را دارند که مثلا ۲ هفته مانده به شروع قاعدگی‌شان دردی را در ناحیه شکم احساس می‌کنند در حقیقت این درد به‌دلیل وقوع تخمک‌گذاری احساس می‌شود و ما معمولا وقتی از خانم‌ها شرح حال می‌گیریم برای اینکه بفهمیم که آیا تخمک‌گذاری می‌کنند یا نه از آن‌ها می‌پرسیم آیا درد زمان قاعدگی دارند؟ اگر جواب آن‌ها مثبت باشد نشان می‌دهد که تخمک‌گذاری در بدن‌شان صورت می‌گیرد ولی اگر خانمی از یک هفته قبل از قاعدگی تا یک هفته بعد از آن دچار درد است از لحاظ طبیعی دچار مشکل است و باید به پزشک مراجعه کند تا درمان مناسب را انجام دهد.
این هورمون‌ها چک می‌شوند
معمولا درمان خونریزی‌های غیرطبیعی براساس تشخیصی است که از علت آن متوجه می‌شویم و براساس آن داروهای مورد نیاز را تجویز می‌کنیم. نخستین هورمونی که در موارد خونریزی‌های غیرطبیعی چک می‌کنیم هورمون تیروئید است و دیگر هورمون پرولاکتین است که در حالت طبیعی در خانم‌هایی که باردار هستند یا به نوزادشان شیر می‌دهند ترشح می‌شود و در اصطلاح به آن هورمون شیردهی نیز می‌گویند. علاوه براین‌ها باتوجه به سن زنان هورمون‌های یائسگی آن ها را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم و اگر مثلا خانمی مشکل تیروئید داشته باشد بسته به پرکار یا کم‌کار بودن آن داروی مناسب تجویز می‌کنیم و اگر خانمی هورمون پرولاکتین بالا داشته باشد باید دارویی تجویز کنیم که میزان این هورمون را کاهش دهد. اگر خانمی سونوگرافی انجام دهد و دچار توده تخمدان شده باشد باید جراحی انجام دهد و اگر دچار کیست شده باشد معمولا داروهای جلوگیری از بارداری برای او تجویز می‌شود. جواب سونوگرافی و آزمایش‌های بعضی از خانم‌ها کاملا طبیعی است ولی دچار خونریزی غیرطبیعی می‌شوند این دسته از زنان جزو کسانی هستند که به خونریزی‌های ناشی از عملکرد دچار هستند که معمولا برای آن‌ها ترکیبات پروژسترون یا ترکیب استروژن و پروژسترون تجویز می‌شود.
لطفا غذای خوب بخورید
باید بدانید که تغذیه با قاعدگی ارتباط دارد اما نه به‌صورت مستقیم یعنی این‌طور نیست که اگر شما در سیکلی خوب غذا بخورید، قاعدگی خوبی دارید و اگر غذای مناسب نخورید قاعدگی بدی خواهید داشت. درحقیقت تغذیه به‌صورت غیرمستقیم با این مسئله ارتباط دارد مثلا در دخترانی که لاغر هستند یا اصطلاحا نمایه توده بدنی آن‌ها که به‌صورت BMI می‌شناسیم و چربی بدن‌شان کم است بلوغ دیرتر اتفاق می‌افتد و در نوجوانانی که از لحاظ بدنی درشت‌تر هستند و چربی بدن‌شان بیشتر است بلوغ و به تبع خونریزی زودتر اتفاق می‌افتد. در کسانی که دچار پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی عصبی هستند اختلالات قاعدگی به‌صورت قطع خونریزی‌های قاعدگی ممکن است دیده شود. به‌طورکلی اگر بخواهیم به رابطه تغذیه و دوره قاعدگی نگاه کنیم باید بدانید که تغذیه تاثیر مستقیم روی این دوره نمی‌گذارد ولی تغذیه درست و سالم برای جبران خون و آهنی که فرد از دست می‌دهد حتما ضروری است. در طب‌های سنتی معمولا گفته شده خانم‌ها در دوران قاعدگی از خوردن فلفل و ترشی پرهیز کنند ولی به‌طور کلی موادغذایی که طبیعت گرم دارند خونریزی قاعدگی را بیشتر می‌کنند و چیزهایی که طبیعت سرد دارند خونریزی را کاهش می‌دهند. به همین دلیل است که گاهی اوقات به زنانی که خونریزی خیلی کمی دارند موادی مثل دارچین داده یا به‌دلیل اینکه حرکات دستگاه گوارش در دوره قاعدگی تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و خانم‌ها دچار نفخ می‌شوند به آن‌ها مواد ضدنفخ می‌دهیم و توصیه می‌شود که از خوردن موادغذایی که نفخ ایجاد می‌کند پرهیز کنند. موی زائد در اثر افزایش هورمون مردانه یا تستوسترون یا فعالیت بیش از حد یا افزایش حساسیت سلول‌های زنان به مقدار طبیعی این هورمون مردانه در بدن آن‌ها ایجاد می‌شود. اختلال عملکرد هورمونی و کیست‌هایی که در تخمدان ایجاد می‌شوند و درنتیجه به‌وجود آمدن موهای زبر و سیاه مردانه در بدن خانم‌هاست نشان‌دهنده مشکل هورمونی تخمدان آن‌هاست. درواقع چند علامت مختلف در بدن می‌تواند گویای اختلالات هورمونی باشد.