حاملگی به سه دوره تقسیم میشود هر دوره 3 ماه است.
1- سه ماه اول : در سه ماه اول حاملگی معمولاً مادران یک تا دو کیلوگرم اضافه وزن پیدا می کنند این سه ماه حساس ترین ومهم ترین زمان از نظر سلامت جنین است زیرا تمام اعضاء و ارگانهای بدن جنین تشکیل میشود. بنابراین بیماریهای درمان نشده مادر ،اشعه ،دود سیگار و داروها ممکن است روی جنین او اثر دائمی و غیرقابل برگشت بگذارند. به مادران توصیه میشود دراین سه ماهه تغذیه خوب داشته باشند و استراحت کافی بنمایند. به آنها یادآوری میشود هیچگونه دارویی را بدون مشورت با پزشک ،مصرف نکنند و چنانچه به پزشک یا دندانپزشک مراجعه می کنند حتماً از حامله بودنشان آنهارا مطلع نمایند .ازتغییرات دیگر بدن مادر دراین دوره بزرگتر شدن و حساس شدن پستانها و گاهی حالت تهوع واستفراغ صبحگاهی است.
2- سه ماهه دوم : از ابتدای ماه چهارم تا آخر ماه ششم ،سه ماهه دوم نامیده میشود دراین دوره ،ناراحتیهای عمومی مختصری که در سه ماهه اول وجود داشت از بین رفته وخانمها احساس بهتری پیدا میکنند. در پایان سه ماهه دوم مادران میتوانند حرکات جنین خود را احساس نمایند وصدای قلب جنین توسط دستگاههای حساس شنیده میشود. درماه ششم بارداری مادر حرکات جنین خود را احساس میکند.احساس کمر درد درماه ششم بارداری معمول است از این رو به خانمهای باردار توصیه میشود از کفشهای پاشنه یکسر و ترجیحاً کوتاه استفاده نمایند.
3- سه ماهه سوم : دراین سه ماهه چون جنین رشد بیشتری میکند قدری احساس فشار روی معده ومثانه وجود دارد. پیدایش ورم مختصری در قوزک پا دراین دوره طبیعی است معمولاً با استراحت برطرف میشود شما می دانید که 8 ماهگی اغلب جنین در شکم مادر موقعیتی را پیدا میکند که تا موقع زایمان درهمان موقعیت باقی می ماند. درسه ماهه سوم مادر می تواند به فعالیتهای روزانه خود ادامه دهد و لیکن بلند کردن یا حمل وسایل سنگین برای او ممنوع می شود ازماه 9 ماهگی مادر احساس میکند راحتر نفس میکشد ولی تکرر ادرار پیدا میکند.
دوران بارداری را چگونه باید گذراند
خانمهای باردار باید بدانند که دوران بارداری یک موقعیت کاملاً طبیعی است ولیکن مراقبت از خود درزمان حاملگی اهمیت بسزائی دارد و باید به ورزش سبک ،استراحت نسبی ، بهداشت شخصی ،نوع لباس ،روابط زناشوئی ،کارو مسافرت توجه کافی مبذول دارند. دردوران حاملگی ،جنین کاملاً وابسته به مادر است بنابراین رژیم غذایی باید طوری باشد که مواد مورد نیاز جنین ازطریق مادر تامین گردد ومواد مضر برای جنین توسط مادر مصرف نشود.فرضاً چنانچه مادر عادت به کشیدن سیگار دارد به او توصیه میشود دراین دوره از کشیدن سیگار خودداری نماید مادران باید بدانند بدون اطلاع پزشک هیچگونه دارویی مصرف نکنند .
ورزش
ورزش هم برای مادر و هم برای جنین مفید است.مهمترین ورزش پیاده روی درهوای آزاد است. راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و درماههای آخر به پایین آمدن سر در لگن نیز کمک میکند . به خانمهای حامله توصیه میشود حتی الامکان از انجام ورزشهای سنگین که خطر افتادن ،زمین خوردن ،وضربه را برایشان دارد اجتناب نمایند.چنانچه خانمی عادت به شنا کردن داشت حاملگی مانع از پرداختن به این ورزش نخواهد بود.
استراحت
اغلب خانمهای حامله حداقل به 8 ساعت خواب احتیاج دارند ولی ممکن است عده ای به استراحت بیشتری نیاز داشته و درطول روز هم مدتی از وقتشان را صرف استراحت نمایند . اگر کارخانم حامله طوری است که بایستی به مدت زیاد سرپا بایستد به وی توصیه میشود در فواصل متناوب چند دقیقه بنشیند و پاهای خود را بالا نگه دارد و چشمهایش را ببندد و بدین طریق چند دقیقه استراحت نماید.بالعکس اگر کار خانم حامله طوری است که برای مدتهای طولانی باید بنشیند به او توصیه میشود درهر ساعت چند قدمی راه برود .
حمام گرفتن
معمولاً خانمهای حامله بیشتر عرق میکنند و به علت تغییرات هورمونی دوران حاملگی ترشحات تناسلی بیشتری دارند.بنابراین استحمام روزانه نه تنها آرامش بخش است بلکه از عفونتهای مختلف نیز جلوگیری می نماید.به خانمها توصیه میشود درحمام کردن ازآب ولرم استفاده نمایند چرا که آب داغ خصوصاً در سه ماهه اول و آخر حاملگی موجب سرگیجه میشود .دوش گرفتن هر روز به مدت کوتاه توصیه میشود.
مراقبت از دندانها
مراقبت از دندانها در حاملگی امر بسیار مهمی است به خانمها توصیه میشود به محض اطمینان از حامله بودن به دندانپزشک مراجعه نمایند تا لثه ها و دندانهای آنان معاینه شود . به آنها توصیه میشود حداقل یکبار در روز دندانهای خود را مسواک بزنند (قبل از خواب ) و حتی الامکان از خوردن شیرینی و آب نباتهای سفت و سخت و نوشابه های رنگی و پرگاز خودداری کنند .
لباس خانم باردار
به مادران باردار توصیه میشود ازماه چهارم به بعد لباسهای راحت و گشاد بپوشند. از کمربند و کرست تنگ استفاده نکنند ،همچنین از پوشیدن جورابهای تنگ که جریان خون پاها را مختل میکند و باعث بزرگ شدن سیاهرگهای پا و ایجاد واریس میشود ،خودداری نمایند .و بستن کمربند ایمنی اتومبیل لازم است .
مراقبت از پستانها
به خانمهای باردار توصیه میشود حتماً از کرست استفاده کنند حدود ماه 3 و4 حاملگی بایستی از کرستهای بزرگتر از اندازه معمول استفاده شود .ازماه پنجم حاملگی به بعد ممکن است مایع زرد و شفافی که آغوز نامیده میشود از پستان زن باردار ترشح شود این ترشحات ممکن است دراطراف نوک پستان بماند و خشک شود به مادران توصیه میشود فقط با آب ولرم نوک پستانها را شستشو دهند چرا که صابون والکل باعث خشکی پوست و حتی زخم و ترک نوک پستان میشود .
روابط زناشویی
اگر خانمی سابقه سقط و خونریزی ، پارگی زودرس کیسه آب و یا زایمان زودرس دارد ، روابط زناشویی برای او بخصوص در سه ماهه اول حاملگی بطور قابل ملاحظه ای محدود میشود درغیر این صورت داشتن روابط زناشویی در حاملگی آزاد است درصورت وجود عفونت و یا دردناک بودن نزدیکی ،بایستی خانمها از نزدیکی اجتناب نمایند و حتماً به پزشک خود مراجعه نمایند .درطول آخر ماه بارداری بهتر است از آمیزش خودداری شود .
مسافرت
به خانمهای باردار توصیه میشود قبل از مسافرت با پزشک مشورت نمایند. چرا که مسافرتهای طولانی ممکن است خطراتی را برای آنها در بر داشته باشد به مادران توصیه میشود چنانچه مسیرهای طولانی را با اتومبیل طی میکنند هر 2 ساعت یکبار از ماشین پیاده شده و چند قدم راه بروند . بخاطر داشته باشند در اواخر حاملگی مسافرتهای طولانی توصیه نمیشود .استفاده از کمربند ایمنی توصیه می شود .
تغذیه و بارداری
تغذیه صحیح بیشترین اثر را روی سلامت جنین دارد به مادران باردار توصیه میشود غذاهایی را انتخاب کنند که پروتئین ، ویتامین ، املاح و کالری کافی را در دسترس آنها و جنین شان قراردهد .
غذاها را به 5 گروه تقسیم می کنند .
1- میوه جات و سبزیجات
2- لبنیات (شیر و فرآورده های آن )
3- گوشت قرمز ، مرغ ،ماهی ، تخم مرغ و حبوبات
4- غلات (نان مخصوصاً نان سبوس دار )
5- چربی ها و شیرینی جات
خانمهای باردار باید بدانند که در سه ماهه اول حاملگی حتی الامکان بر دفعات غذا خوردن خود بیافزایند و حجم هر وعده غذایی را کاهش دهند ، یعنی غذا را به دفعات بیشتر ولی با حجم کمتر مصرف نمایند.برای تأمین کلسیم بدن توصیه میشود مادران روزی نیم لیتر تا یک لیتر شیرمصرف کنند و در صورت عدم علاقه به شیر از منابع دیگر کلسیم مانند پنیر ،کشک و ماست استفاده نمایند.رژیم غذایی روزانه مادران بهتر است شامل گوشت ، لبنیات ،سبزیجات ، و میوه جات باشد .به خانمهای باردار توصیه میشود از خوردن شیرینی ،چربی ، و نشاسته زیاد خودداری کنند.بطور متوسط یک خانم باردار ، تا آخر بارداری خود نباید بیش از 12 -10 کیلوگرم اضافه وزن پیدا کند ،چاقی زیاد ممکن است باعث بروز عوارضی در حاملگی و زایمان آنها شود .
داروها و بارداری
خانمهای باردار باید بدانند فقط داروهایی را مصرف نمایند که توسط پزشک تجویز شده است . بیشترین اثراث سوء داروها در 12 هفته اول (سه ماهه اول ) حاملگی است . داروها اثراث مختلفی دارند. زنان باردار هر چه را که مصرف می نمایند از جفت عبورکرده و جنین را تحت تأثیر قرار میدهد .
کار و بارداری
میزان مجاز انجام کار در حاملگی نسبت به افراد متفاوت است مثلاً وقتی حاملگی با بیماری یا مشکل توأم باشد درآن صورت پزشک تصمیم میگیرد که آیا خانم حامله مجاز به ادامه کار می باشد یا خیر؟ بطور کلی کارکردن برای یک خانم حامله سالم در یک حاملگی طبیعی مجازاست البته به شرطی که همراه با بلند کردن و جابجا کردن وسایل سنگین نباشد . در دوران بارداری خانمها باید بدانند که د رمعرض مواد شیمیایی ( گرد وغبار ، گازها و دودهای شیمیایی ) اشعه و عفونتها قرار نگیرند .
مرخصی زایمان
بهترین توصیه آنست که مادران باردار هر بار در ماه آخر بارداری احساس سنگینی و سختی می کنند بتوانند از مرخصی استحقاقی خود استفاده نمایند و حتی با کارفرمایان طوری توافق نمایند که به طور منطقی از چنین موقعیتی برخودار شوند چه قبل از زایمان و سزارین و یا بعداز آن .