خانمهای بسیاری هستند که خیلی زود شوق و ذوق و امید مادر شدن خود را از کف میدهند و ترس نازایی دلشوره روزها و شبهایشان میشود. برای بارداری، آزادشدن دورهای تخمک ضروری است اما عواملی مؤثر چون ریتم قاعدگی، دمای پایه بدن، فاکتورهای تخمدان، لوله رحم، واژن و اندومتریوز )وجود بافت رحم در مکانی غیر از رحم) نیز مؤثرند.
واژن و ترشحات آن در تغذیه، ذخیره و حرکت تدریجی اسپرمها به قسمتهای بالاتر و محافظت آنها از محیط اسیدی واژن نقش مهمی دارد.
مشکلاتی که به نازایی ناشی از عدم تخمکگذاری مربوط هستند عبارتند از: سندرم تخمدان پلی کیستیک، نارسایی زودرس تخمدان، افزایش هورمون پرولاکتین، اختلال تیروئید و نقایص فاز ترشحی و اختلال سیستم ایمنی مثل ویتیلیگو (لک و پیس)، کم کاری پاراتیروئید، دیابت، کم خونی، نارسایی غدههای تیروئید و فوق کلیه.
عوامل رحمی بیشتر باعث سقط جنین میشوند تا نازایی. فیبرومها و اندومتریوز از علل مهم رحمی در نازایی میباشند.
مواردی که علل نازایی زنان را شامل میشود:
۱ ـ اختلالات تخمکگذاری که به طور عمومی از آن به عنوان تنبلی تخمدان یاد میشود که جزو علل شایع نازایی بوده، ژنتیک در بروز آن نقش دارد و از بیماریهایی است که درمانهای متنوعی برای آن یافت شده و معمولا خوش عاقبتتر از سایر علل نازایی است.
۲ ـ اختلالات در لولههای رحمی که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از علل نازایی در زنان است. انسداد لولههای رحمی میتواند به دلیل عفونتهای مکرر لگنی، مشکلات مادرزادی، چسبندگی ناشی از بیماری اندومتریوز یا چسبندگی ناشی از عمل جراحی باشد. راه تشخیص این بیماری هیستروسالپنگوگرافی یا عکسبرداری از رحم با مواد حاجب رادیولوژی است که هر چند روش دردناکی است اماروش تشخیصی دقیق و مطمئنی است.
۳ـ اختلال در ذخیره تخمدانی که در واقع به دلیل مشکلات ژنتیک، اشعه و برخی داروها، تخمدانها به طور زودرس از کار افتاده و دیگر تخمکگذاری نمیکنند. این بیماری در واقع نوعی یائسگی زودرس است.
۴ـ اختلال در شکل رحم که علت چندان شایعی نیست و بیشتر مواقع منجر به سقطهای مکرر (نهناباروری) میشود. این بیماری نیز با هیستروسالپنگوگرافی قابل تشخیص است. باید دانست که فیبرومها (میومها) ی رحمی برخلاف تصور عمومی منجر به نازایی نمیشوند.
۵ ـ اختلالات سرویکس (دهانه رحم) که حدود ۵ درصد از علل نازایی در زنان را تشکیل میدهد و میتواند ژنتیک باشد.
۶ ـ در نهایت بیماریهای ایمونولوژیک یا سیستمیک مثل نارسایی کلیه و کم کاری تیروئید که ضمن از کار انداختن سیستمهای دیگر بدن موجب اختلال در عملکرد سیستم تناسلی و نازایی میشود.