سلامت واژن بخش مهمی از سلامت عمومی خانم‌ها را در بر می‌گیرد. مشکلات واژن می‌تواند بر باروری، میل جنسی و توانایی ارگاسم خانم‌ها اثر بگذارد. ادامه یافتن مشکلات واژن می‌تواند بر سایر جنبه‌های زندگی شما نیز اثر بگذارد، موجب استرس یا ایجاد مشکل در روابط زناشویی شما شده و بر اعتمادبه‌نفستان نیز تاثیر بگذارد. دانستن علائم و نشانه‌های مشکلات واژن و راهکارهای برطرف کرن آن می‌تواند از سلامت واژن شما محافظت کند.واژن کانال عضلانی بسته‌ای است که از فرج (خارج اندام تناسلی زنان) تا گردنه رحم امتداد دارد.
عوامل مختلفی می‌توانند بر واژن اثر بگذارند که برخی از آن قابل اصلاح هستند و برخی نیستند. بعنوان مثال:
رابطه‌جنسی محافظت‌نشده. ممکن است یک بیماری مقاربتی را در این حالت منتقل کنید.
رابطه‌جنسی خشن یا شکستگی لگن. رابطه‌جنسی شدید و با خشونت یا آسیب رسیدن به ناحیه لگن می‌تواند موجب آسیب واژن شود.
برخی بیماری‌ها و مشکلات سلامتی. دیابت و سندرم شوگرن--یک اختلال خودایمن-- می‌تواند موجب خشکی واژن شود.
داروها و محصولات مربوط به بهداشت زنان. استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌یوتیک خطر عفونت قارچی واژن را افزایش می‌دهد. برخی آنتی‌هیستامین‌ها نیز موجب خشکی واژن می‌شوند. تامپون‌هایی که جذب فوق قوی دارند هم ممکن است موجب سندرم شوک سمی --مشکل عفونت باکتریایی نادر و کشنده-- شود.
محصولات ضدبارداری. اسپرم‌کش‌ها و رینگ‌های واژن ممکن است موجب اذیت واژن شوند.
بارداری و زایمان. اگر باردار شوید، تا بعد از زایمان عادت‌ماهیانه شما قطع می‌شود. در طول بارداری، ترشحات واژن افزایش می‌یابد. اشک واژن پدیده‌ای بسیار متداول در زایمان است. در برخی موارد، نیاز به اپی‌زیاتومی خواهد بود--شکافی که در بافت بین دریچه واژن و مقعد در زمان زایمان ایجاد می‌شود. وضع‌حمل از واژن هم سفتی عضلانی واژن را کاهش می‌دهد.
مسائل روانی. اضطراب و افسردگی می‌تواند با پایین بودن سطح انگیختگی جنسی در ارتباط باشد و موجب ناراحتی یا درد در زمان رابطه‌جنسی شود. آسیب‌هایی مثل سوءاستفاده‌‌ها و آزارجنسی یا تجربه دردناک از اولین رابطه‌جنسی نیز ممکن است موجب درد در حین رابطه‌جنسی شود.
بالا رفتن سن. واژن بعد از یائسگی قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد.
سطح هورمون‌ها. تغییر در سطح هورمون‌های بدن می‌تواند بر واژن نیز تاثیر بگذارد. بعنوان مثال، تولید استروژن بعد از یائسگی، وضع حمل و در طول شیردهی کاهش می‌یابد. از دست دادن استروژن می‌تواند موجب باریک شدن پوشش واژن شود و رابطه‌جنسی را دردناک کند.
متداول‌ترین مشکلات واژن
مشکلاتی که ممکن است بر واژن اثر بگذارند عبارتند از:
مشکلات جنسی. این مشکلات می‌تواند شامل درد مداوم و تکرارشونده تناسلی قبل، حین و بعد از رابطه‌جنسی باشد. درد در زمان وارد شدن آلت تناسلی ممکن است با اسپاسم‌های غیرارادی عضلات دیواره واژن ایجاد شود.
بیماریهای مقاربتی. بسیاری بیماریهای مقاربتی مثل تبخال‌های تناسلی، سفلیس و زگیل‌های تناسلی ممکن است بر واژن اثر بگذارند. نشانه‌ها و علائم آن عبارتند از ترشحات غیرعادی یا سوزش واژن.
واژینیت. عفونت یا تغییر در توازن عادی باکتری‌های واژنی می‌تواند موجب التهاب واژن شود. علائم آن عبارتند از ترشحات، بو، خارش و سوزش واژن.
انواع متداول واژینیت عبارتند از واژینوز باکتریایی که از رشد بیش از اندازه یکی از ارگانیسم‌هایی که به طور طبیعی در واژن موجود هستند ایجاد می‌شود؛ عفونت‌های قارچی که معمولاً توسط قارچ‌هایی که به طور طبیعی در واژن ایجاد می‌شوند و کاندیدا آلبیکان نامیده می‌شوند؛ تریکومونا که توسط انگل‌هایی که معمولاً از طریق رابطه‌جنسی منتقل می‌شود، ایجاد می‌شود.
رلاکسیون کف لگن. اگر رباط‌ها و بافت‌های پیوندی که رحم را در جای خود نگه می‌دارند ضعیف شوند، رحم، مثانه یا مقعد ممکن است به طرف واژن بیفتند. درنتیجه واژن نیز افت خواهد کرد.
سایر بیماری‌ها و مشکلات. کیست‌های واژن ممکن است موجب درد در طول رابطه‌جنسی شوند یا گذاشتن تامپون را مشکل کنند. سرطان واژن--که ممکن است در ابتدا به شما خونریزی واژن بعد از رابطه‌جنسی یا یائسگی دیده شود--نیز یک امکان نادر دیگر است.
علائم و نشانه‌های مشکلات واژن
در موارد زیر حتماً با پزشکتان مشورت کنید:
• تغییر در رنگ، بو و میزان ترشحات واژن--مخصوصاً وقتی همراه با تب باشد.
• قرمز شدن واژن، خارش و ناراحتی در این ناحیه
• خونریزی واژن بین دوره‌های ماهیانه، پس از رابطه‌جنسی و بعد از یائسگی
• توده یا برآمدگی در واژن
• حس فشار یا سنگینی در ناحیه واژن
بعد از هر بار سوزش و ترشح واژن نیاز به رفتن نزد پزشک نیست، به‌ویژه اگر در گذشته عفونت قارچی واژن برایتان تشخیص داده شده باشد. اما اگر از داروهای بدون نسخه استفاده کردید و علائمتان برطرف نشد، حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
برای حفظ سلامت واژن چه باید کرد؟
برای محافظت از سلامت واژن و سلامت عمومی خود می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
-از نظر جنسی مسئول باشید. روابط جنسی متعدد امکان ابتلا به بیماری های مقاربتی را افزایش می دهد.
-واکسن بزنید. واکسیناسیون می‌تواند از شما در برابر HPV، هپاتیت A و هپاتیت B محافظت کند--اینها بیماریهای جدی کبدی هستند که از طریق رابطه‌جنسی منتقل می‌شوند.
-بهداشت خوبی داشته باشید. از صابون‌های عطردار استفاده نکنید. از اسپری‌های زنانه یا تامپون‌های عطردار استفاده نکنید. اگر از اسباب‌بازی‌های جنسی استفاده می‌کنید. حتماً بعد از هر بار استفاده آنها را تمیز کنید.
-تمرینات کگل (Kegel) را انجام دهید. تمرینات کگل می‌تواند به سفت کردن عضلات لگن کمک کند. عضلات لگن را سفت و منقبض کنید طوریکه انگار می‌خواهید راه ادرارتان را ببندید. اینکار را در ۳ ست ۱۰ تکرار هر روز تکرار کنید.
-داروهایتان را بشناسید. درمورد داروهای مصرفی‌تان و عوارض‌جانبی احتمالی آنها بر واژن از پزشکتان سوال کنید.
مصرف الکل و سیگار خود را قطع کنید. الکل و موادمخدر می‌تواند موجب ضعف قوای جنسی شود. نیکوتین نیز می‌تواند تحریک جنسی را کاهش دهد.
بااینکه همه مشکلات واژن قابل پیشگیری هستند، چکاپ‌های مداوم و منظم می‌تواند به شما برای اطمینان از مشکلات احتمالی کمک کند. اجازه ندهید خجالت مانع رفتن شما نزد پزشک و مشورت کردنتان درمورد مسائل جنسی و سلامت واژنتان شود.