دهانه رحم آن قسمتی است از رحم است که وارد مهبل میشود. دهانه رحم اندام عضلانی کوچک و محکمی است با دهلیزی در وسط آن( دهلیز گردنی) که از مهبل به درون رحم امتداد می یابد. دهانه رحم تنها بخشی از رحم است که هنگام معاینه زنان قابل دیدن است.
وسیله معاینه: با دخول ابزار مخصوصی بنام اسپکولوم در مهبل.
کار دهانه رحم:
-1 دهانه رحم از رحم در برابر هجوم میکروبها و ذره های خارجی محافظت می کند.
-2دهانه رحم ورود اسپرم به حفره رحم را میسر میسازد.
-3 دهانه رحم محافظ رشد جنین در دوران بارداری است.
-4دهانه رحم هنگام زایمان باز میشود تا کودک بیرون آید.
سرویست
التهاب دهانه رحم است.
علت:
-1 میکروبها،قارچها و انگل ها
-2زخمهای ثانوی ناشی از زایمان یا عمل جراحی.
-3فقدان مادرزادی مخاط دهانه رحم.
نشانه:
-1بارزترین نشانه آن ترشحات مهبلی (لوکوره) است.این ترشحات ممکن است گاه مخاطی باشند بی رنگ، گاه ماده ای که به سفیدی یا زردی میزند.
-2 نشانه دیگر خونریزی مهبل پس از نزدیکی است.
-3در حالتهای وخیم، خون قاعدگی فراوانتر از معمول است یا پیش یا پس از عادت ماهانه مختصری خونریزی میشود.
امکان اختلال در بارداری: در بعضی از موارد آری که در این صورت لازم است برای ادامه عادی دوران بارداری سرویسیت درمان شود.
درمان: در صورت وجود عفونت، باید با داروی مناسب عفونت زدایی شود. شستشوی مهبل به این امر کمک می کند و چه بسا مانع بازگشت عفونت ناشی از یک قارچ یا یک انگل می گردد.
خورگی ساده دهانه رحم را می توان با نیترات داراژان یا بوسیله کوتریزاسیون (انعقاد با برق) درمان کرد.
درمان خورگی وسیع یا کیستها مستلزم استفاده بیشتر و فعالتر از کوتریزاسیون است.
بزرگ شدن مزمن دهانه رحم را میتوان با سوزاندن درمان کرد، ولی چه بسا در صورت شدت امر، بستری شدن در بیمارستان و قطع دهانه رحم نیز لازم شود.
چگونگی کوتریزاسیون دهانه رحم: این عمل را میتوان در مطب پزشک نیز انجام داد. برای اینکار از دستگاهی استفاده میکنند که به نوکی فلزی منتهی میشود.این نوک فلزی را با برق گرم میکنند و با آن زخم را میسوزانند و به این ترتیب بافت زخمی یا عفونی را از بین می برند.پس از این کار بافت سالم مجددا رشد میکند و تمام دهانه رحم را میپوشاند.
میزان دردناک بودن عمل سوزاندن: خیر دردناک نیست و فقط با اندکی ناملایمی همراه است.ممکن است پس از عمل احساس حرارت در مهبل شود یا گرفتگی عضلات رخ دهد،اما عمل به هیچ وجه معلولیتی در پی ندارد.
مدت سوزاندن: اگر پزشک زنان با تجربه ای آن را انجام دهد فقط چند ثانیه.
پیامدهای این عمل: اغلب به مدت 8 تا 10 روز ترشحات مهبل افزایش می یابد. این ترشحات چه بسا فراوان، با بویی زننده و خاکستری رنگ باشد. 7 تا 8 روز پس از عمل نیز ممکن است مهبل برای تخلیه بافتهای عفونی خونریزی کند.
احتیاط های لازم پس از عمل سوزاندن: باید بمدت 12 تا 14 روز نه رابطه جنسی داشت و نه مهبل را شستشو داد.بعد از این مدت شستن مهبل ضروری است و با تخلیه پوسته و قشر سیاه روی زخم در روز دوازدهم یا چهاردهمم پس از عمل،برای جلوگیری از عفونت دوباره باید به مدت سه هفته هر روز مهبل را با آب گرم و اسید شستشو داد. البته شستشو در مدت قاعدگی قطع میشود.
نیاز به درمان موضعی پس از سوزاندن زخم: برخی متخصصان زنان توصیه میکنند برای جلوگیری از عفونت دوباره هر روز آنتی بیوتیک، خواه بصورت قرص، خواه بشکل اوولهای زنانه،مورد استعمال قرار گیرد.
آیا در صورت بازگشت سرویست ظن تومور میرود؟ آری و در چنین صورتی به نمونه برداری از دهانه رحم و معاینه میکروسکوپی نمونه برداشته شده اقدام می شود.
نمونه برداری با مالش و رنگ آمیزی مخصوص(تست پاپانیکولائو)چیست؟ روشی است مبتنی بر نمونه برداری از یاخته های سطح مهبل و دهانه رحم و معاینه این یاخته ها پس از رنگ آمیزی مخصوص.
ارزش این نمونه برداری برای تشخیص سرطان چقدر است؟ با این کار میتوان خیلی زود یاخته های سرطانی را در همان مرحله های اولیه رشد تشخیص داد و به درمان فوری اقدام کرد.
آیا همه زنان باید برای تشخیص سرطان مورد این تست قرار گیرند؟ بجا خواهد بود چنانچه همه زنان پس از بیست سالگی هر سال یکبار تست پاپانیکولائورا را انجام دهند.ناگفته نماند که این آزمایش با مشاهده هر زخم مظنونی صورت میگیرد.
آیا این آزمایش دردناک است؟ این نمونه برداری کاملا بی درد است و ظرف چند ثانیه به کمک سنبه مخصوص و مالش آن بر سطح دهانه رحم و مهبل انجام میشود.
پولیپ دهانه رحم
غده کوچک خوش خیمی است که در سوراخ دهانه رحم پدید می آید و معمولا به ساقه کوچکی(پایه) وصل است. اندازه این غده از یک نخود گرفته تا یک گیلاسمتفاوت است
علت رشد پولیپ در دهانه رحم: علت آن ناشناخته است و ممکن است هم زنان جوان دچار آن شوند و هم زنان سالمند.
نشانه های وجود پولیپ در دهانه رحم: ترشحات مهبلی خونریزی مختصر در فاصله قاعدگیها یا پیش یا پس از قاعدگی، گرفتگی عضلانی. اما ممکن است پولیپ دهانه رحم با هیچ نشانه ای همراه نشود.
روش درمان: باید آن را برداشت، خواه در مطب پزشک زنان خواه در بیمارستان. این عمل کوچکی است که جز مختصری احساس ناراحتی پیامد دیگری ندارد.
آیا پولیپ ها گرایش به بازگشت دارند؟ پولیپی که برداشته می شود دیگر رشد نمی کند. اما در زنی که پولیپ داشته، گرایش به تشکیل پولیپهای دیگر هست که آنها را نیز باید برداشت.
آیا پولیپهای دهانه رحم بدخیم هم هستند؟ بندرت
آیا پولیپ مزاحم بارداری است؟ معمولا نه.
بزرگ شدن دهانه رحم
رشد مفرط یا کش آمدن دهانه رحم است که علت آن ناشناخته است و میتواند هم با التهاب همراه باشد و هم نباشد. بزرگ شدن دهانه رحم اغلب با فرو افتادگی رحم، سیستوسل یا رشتوسل همراه است.
نشانه بزرگ شدن دهانه رحم: اگر بزرگ شدن دهانه رحم با سیستوسل، رکتوسل یا فروافتادگی رحم همراه باشد، نشانه های آن زهرابی یا راست روده ای است. اگر بزرگ شدن دهانه رحم تنها باشد، نشانه آن یا فشار بر مهبل است یا وجود توده ای برآمده در مدخل مهبل.
آیا بزرگ شدن دهانه رحم به روابط جنسی زیان می رساند؟ آری، حضور توده ای در درون مهبل نزدیکی را دردناک و حتی ناممکن می سازد.
درمان: اگر بزرگ شدن دهانه رحم با سیستوسل یا فرو افتادگی رحم همراه باشد، دهانه رحم را در جریان عمل حراحی ترمیمی، خواه از راه شکم، خواه از راه مهبل، در می آورند. اگر با ناراحتیهای دیگر هراه نباشد، آن را با عمل جراحی قطع می کنند.
آیا عمل قطع دهانه رحم عملی است خطرناک؟ نه، این عمل، عمل کوچک و کم اهمیت تلقی می شود، خطر آن کم و ناراحتیهای پس از عمل اندک است.
برش دهانه رحم در کجا صورت می گیرد؟ در حفره مهبل.
آیا قطع دهانه رحم مانع بارداری مجدد است؟ بارداری مجدد ممکن است، اما زایمان باید اغلب با سزارین باشد چون غالبا انبساط برای عبور کودک کافی نخواهد بود. همچنین این خطر وجود دارد که هنگام زایمان وتر زیرین پاره شود.
آیا ممکن است بزرگ شدن دهانه رحم به سرطان بینجامد؟ نه
سرطان دهانه رحم
آیا سرطان دهانه رحم بیماری است شایع؟ آری سرطان دهانه رحم یکی از شایع ترین سرطان ها در زن است و ریشه اصلی آن ناشناخته است.
سرطان دهانه رحم معمولا در چه سنی بروز می کند؟ سرطان دهانه رحم ممکن است در هر سنی بروز کند، ولی در سنین بین 40 تا 60 شایعتر است.
آیا سرطان دهانه رحم موروثی است؟ نه
آیا محتاطانه تر آن است که برای پیشگیری از سرطان، هر نابهنجاری در دهانه رحم فوری معالجه شود؟ آری، بسیاری از متخصصان حاذق زنان اعتقاد دارند که خورگیها، زخمها، التهابها، زایده های خوش خیم ناحیه دهانه رحم به شکل بندی سرطان کمک می کند.
نخستین نشانه های سرطان دهانه رحم چیست؟ ممکن است سرطان در آغاز با هیچ نشانه ای همراه نباشد و همین امر خود معاینه منظم مهبل را موجه می سازد. بعدها ممکن است نشانه هایی ظاهر شود مانند ترشحات مهبلی، خونریزی پس از نزدیکی یا شستشوی مهبل یا خونریزی بی دلیل در فاصله عادتهای ماهیانه.
از چه مرحله ای میتوان سرطان را با تست پاپانیکلائو تشخیص داد؟ از همان آغاز
سرطان نافراگیر دهانه رحم چیست؟ این سرطان که سرطان "درجا" نیز می نامند به سطحی ترین لایه مخاط محدود می ماند و به لایه های عمیقتر گسترش نمی یابد. این اصطلاح برای تمیز این سرطان از سرطانهای فراگیر است که بافتهای زیر لایه سطحی و حتی عروق لنفاوی و خونی را نیز فرا می گیرند.
آیا مثبت بودن پاسخ تست پاپانیکولائو برای تایید تشخیص سرطان دهانه رحم کافی است؟ نه. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش، برای آنکه تشخیص قطعی شود، باید آنرا با نمونه برداری و کورتاژ تکمیل کرد. پاسخ مثبت پاپانیکولائو هم میتواند نمایانگر سرطان دهانه رحم باشد هم سرطان رحم.
سرطان دهانه رحم را چگونه درمان می کنند؟ بستگی به میزان گسترش سرطان دارد.
برای درمان آن سه روش وجود دارد: بریدن دهانه رحم(کونیزاسیون): جراحی گسترده و برداشتن دهانه رحم و رحم ( هیستر کتومی، لوله های فالوپ، تخمدانها و نلفاوی موجود در آن ناحیه: استفاده از رادیوم و پرتوهای ایکس و همراه سازی این دو با جراحی.
چه کسی درباره نوع درمان تصمیم میگیرد؟ پزشک متخصص زنان با توجه به میزان فراگیری و گسترش سرطان در تین باره تصمیم میگیرد.
امکان درمان سرطان دهانه رحم چقدر است؟ همه انواع سرطان های دهانه رحم را می توان در مرحله آغازین با رادیوم، پرتوهای ایکس یا جراحی یا هر این سه با هم مداوا کرد. درصد مداوا با افزایش میزان گسترش سرطان کاهش می یابدو در مرحله پیشرفته، دصد مرگ بالاست ئ تعداد موارد بهبودی خیلی اندک.
آیا استقرار رادیوم در مهبل دردناک است؟ نه، رادیوم را معمولا در کپسول می گذارند و وقتی مقدار لازم تشعشع جذب شد آن را خارج می کنند.
آیا کار گذاشتن رادیوم ناراحتیهایی در پی دارد؟ آری، لوازمی که در مهبل قرار میگیرند به نسبت حجیم است، ولی با تجویز داروهای آرامش بخش از ناراحتیهای حاصل می کاهند.
آیا درمان با پرتوهای ایکس اغلب با درمان بوسیله رادیوم همراه میشود؟ آری، در هفته های پیش و پس از کار گذاشتن رادیوم، برای دسترسی به آن بخشهایی که تشعشع رادیوم به آنها نمی رسند، از پرتوهای ایکس استفاده می کنند.
آیا کار گذاشتن رادیوم با پیامدهایی همراه است؟ آری و شایع ترین ناراحتیهای درمان سرطان دهانه رحم با رادیوم عبارت است از اختلال در کار روده ها، احساس سوزش و ادرار مفرط.
آیا پس از درمان با رادیوم ممکن است سرطان از نو بازگردد؟ آری، برخی سرطانها در برابر رادیوم مقاومت می کنند و رادیوم تاثیری بر آنها نمی گذاردو بازگشت سرطان به میزان گسترش بیماری هنگام کار گذاشتن رادیوم و درمان با اشعه ایکس بستگی دارد.
آیا پس از درمان سرطان دهانه رحم با رادیوم، بیمار می تواند زندگی عادی داشته باشد؟ در بسیاری از موارد آری.
آیا پس از اینچنین درمانی بارداری ممکن است؟ بارداری ممکن نیست چون درمان با رادیوم امکان کار تخمدانها را از بین میبرد.عادت ماهانه نیز قطع میشود.
برای درمان سرطان دهانه رحم از چه شیوه های جراحی استفاده میکنند؟ برای سرطان "درجا" یا با گسترش کم: کونیزاسیون یا زهدان برداری ساده
برای سرطان های پیشرفته تر: زهدان برداری بنیادی( رحم، لوله های فالوپ و تخمدانها)
برای سرطانهای گسترده یا پیشرفته، عمل بسیار پیچیده ای انجام میشود و رحم و دهانه آن، مهبل، لوله های فالوپ، تخمدانها، غده های لنفاوی، مثانه و راست روده را برمیدارند و برای دفع ادرار و فضولات بیمار، سوراخهایی مصنوعی ایجاد میکنند.