یکی از شایع ترین آنومالی های رحمی می باشد. رحم از دو نیمه جداگانه تشکیل شده است، به طوری که رشد آن از ناحیه بالایی شکم به ناحیه پایین شکم و تا زمانی که رشد جنین کامل شود، ادامه داشته و در نهایت از آمیخته شدن این دو نیمه، حفره هایی در دیواره داخلی رحم تشکیل می شود. در یکی از مراحل رشد جنین، حفره رحمی جنین باید کاملا خالی شود، اما گاهی این حفره بطور کامل خالی نمی شود و باعث ایجاد دیواره هایی به اندازه های مختلف در داخل حفره رحمی می شود که به آن ها سپتوم های رحمی می گویند.
سپتوم (دیواره داخلی رحم) (Septum) همانطور که ذکر شد یک دیواره نازک در داخل رحم است که باعث جداسازی رحم به دو قسمت میشود. برخی از زنان با سپتوم (دیواره داخلی رحم) رحمی متولد می‌شوند اما نمی‌دانند که سپتوم (دیواره داخلی رحم) دارند. سپتوم (دیواره داخلی رحم) ممکن است بارداری فرد را با مشکل روبه‌رو کند.
انواع و خطرات احتمالی سپتوم
سپتوم های رحم در اندازه ها و شکل های مختلفی می توانند تشکیل شوند. بسیاری بافت های کوچک در ناحیه بالایی رحم، رحم را به دو بخش مجزا به نام رحم دو شاخ (bicornuate) تقسیم می کنند. اختلالات به وجود آمده در ساختار رحم سبب بروز مشکلاتی در رشد جنین می شود.
سپتوم رحم، بافت غیرطبیعی رحم است. این بافت غیرطبیعی به طور معمول منبع ضعیفی از خون بوده و مانعی برای منبع تغذیه جنین و باروری محسوب می شود. کاشت طبیعی یک جنین بارور شده در رحمی که دارای سپتوم است، احتمال یک بارداری موفق را کاهش می دهد.
معمولا این اختلال از علل ناباروری محسوب نمی شود .اما در زمان بارداری، هر چه دیواره بزرگتر باشد خطر سقط خود به خودی مکرر (بویژه در سه ماهه دوم بارداری) و سقط های مکرر را بیشتر است.
روشهای تشخیصی و درمانی سپتوم
در اغلب موارد علیرغم وجود سپتوم و گسترش آن در ناحیه واژن، باز هم بیماران متوجه این بیماری نمی شوند و تنها در صورت دادن آزمایش های زیر سپتوم تشخیص داده می شود.
روشهای تشخیصی و درمانی مورد استفاده عبارتند از:
-
سونوگرافی برای تصویربرداری از رحم با امواج صوتی.
-
CT اسکن یا MRI برای تصویربرداری دقیق‌تر از رحم به منظور تأیید وجود سپتوم (دیواره داخلی رحم).
-
جراحی شکمی برای حذف سپتوم (دیواره داخلی رحم).
-
هیستروسکوپی
درمان سپتوم
در بیشتر موارد رفع سپتوم رحم با جراحی هیستروسکوپی قابل انجام است. در واقع هیستروسکوپی یک وسیله مهم در درمان ناباروری است. در عمل هیستروسکوپی بافت اضافی را از بخشی از رحم برمی دارند و ناحیه ای طبیعی را برای کاشت جنین ایجاد می کنند. با حذف سپتوم (دیواره داخلی رحم) رحم توانایی حمل یک بارداری موفق را خواهد داشت.
برداشتن سپتوم رحم با هیستروسکوپی
سپتوم یا همان دیواره داخلی رحم می تواند بارداری را مختل کند، لذا برداشتن سپتوم رحمی توانایی باروری را افزایش می دهد. در گذشته درمان سپتوم رحم به طریق لاپاراتومی و با اعمال جراحی تامپکینز و یا جونز انجام میگرفت. این اعمال جراحی هر چند موفقیت آمیز بودند ولی موربیدیته بالایی از قبیل نیاز به انجام لاپاراتومی وبستری طولانی مدت در بیمارستان را ملزم بود. نیاز به انجام سزارین بعدی و ریسک بالای چسبندگی را بهمراه داشتند. اخیرا سپتوم رحم به روش هیستروسکوپی و تکنیکهای کمتر تهاجمی درمان میشود. در صورت درمان و برداشتن دیواره با هیستروسکوپی پیامد بارداری عالی است.
هیستروسکوپی وسیله ای است که برای شناسایی و برداشتن سپتوم رحم استفاده می شود.
هیستروسکوپی یک وسیله ای تلسکوپ مانند است که در انتهای آن یک دوربین قرار دارد، که از طریق واژن وارد رحم شده و امکان دسترسی و رویت بافت رحم را فراهم می سازد. در حقیقت هیستروسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی به شمار می رود که در درمان بسیاری از بیماری های زنان کاربرد دارد.
روند انجام عمل هیستروسکوپی
عمل هیستروسکوپی یک جراحی کوچک است که در آن از بی حسی موضعی یا بی حسی سبک استفاده می شود. در این روش با استفاده از برخی ابزارها دهانه رحم باز می شود. سپس هیستروسکوپ مجهز به فیبر نوری داخل واژن فرستاده می شود و در رحم قرار می گیرد. سپس مایعی شفاف یا گاز دی اکسید کربن داخل رحم فرستاده می شود، این کار باعث سهولت دسترسی و رویت اعضای داخلی رحم می شود. در نهایت پزشک متخصص زنان و زایمان از ابزار جراحی مخصوص یا لیزر و یا جریان الکتریکی برای برداشتن سپتوم یا همان دیواره داخلی رحم، استفاده می کند.
از آنجا که هیستروسکوپی یک شیوه تشخیصی و درمانی به شمار می رود، امکان تشخیص دقیق را برای پزشک فراهم می سازد. همچنین این روش در مقایسه با عمل جراحی باز درد و خونریزی و احتمال عفونت کمتری دارد. لذا دوران نقاهت آن کوتاهتر خواهد بود.
بعد از عمل برداشتن سپتوم رحم با هیستروسکوپی
ممکن است بیمار پس از عمل دردی شبیه درد قاعدگی داشته باشد که کاملا طبیعی است. همچنین ممکن است برای 3 یا 4 هفته بیمار خونریزی جزئی داشته باشد و یا خونابه از رحم بیمار خارج شود. وجود مشکلاتی در دفع ادرار در ساعت های اول کاملا طبیعی می باشد.
• توصیه می شود داروهای آنتی بیوتیک خود را بصورت مرتب میل نمایید تا از ایجاد عفونت احتمالی جلوگیری شود.
• توصیه می شود بعد از انجام عمل از انجام فعالیت های سنگین خودداری نمایید، اما انجام فعالیت های روزانه بلا مانع می باشد.
• بهتر است حداقل یک ماه از آمیزش جنسی خودداری نمایید.
• از مصرف الکل و دخانیات جدا خودداری نمایید.
• در صورتی که خونریزی شدید، ترشح بدبو و یا درد شدید داشتید فورا به متخصص زنان خود مراجعه نمایید.