در واقع «زخم دهانه رحم» اصطلاحی عامیانه است که برای تغییر شکل دهانه رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این حالت زمانی رخ می‌دهد که لایه داخلی کانال دهانه رحم به بیرون رشد کند.
دهانه ی رحم کجاست؟
انتهای واژن، توسط دهانه رحم (دهانه ی رحم یا سرویکس ) به جسم رحم راه دارد. در نتیجه در معاینات زنان با اسپکلوم، بخش بیرونی آن کاملا قابل مشاهده و ارزیابی است. هم چنین هنگام نزدیکی، آلت با قسمت بیرونی دهانه رحم برخورد می کند.
زخم دهانه رحم چیست؟
زخم دهانه رحم یا دیسپلازی دهانه رحم به رشد غیر طبیعی سلولهای پیش سرطانی در سطح دهانه رحم یا سرویکس گفته می شود. درجه شدت این بیماری زخم دهانه ی رحم بستگی به میزان رشد سلولهای غیر طبیعی دارد. دیسپلازی یا زخم دهانه رحم بسته به شدت به دو دسته تقسیم بندی می شود:
- زخم دهانه رحم با درجه شدت پایین: این نوع از زخم دهانه ی رحم به کندی پیشرفت کرده و غالبا بهبود می یابند.
- زخم دهانه رحم با شدت بالا: این نوع از زخم دهانه ی رحم می تواند به سرطان دهانه رحم منجر شود.
زخم های دهانه رحم با شدت بالا، اگر بدون درمان رها شوند، در 30 تا 50 درصد موارد پیشرفت کرده و به سرطان دهانه رحم تبدیل می شوند. خطر سرطان برای زخم های دهانه رحم با شدت ملایم پایینتر می باشد.
تشخیص زخم دهانه ی رحم با تست پاپ اسمیر
زخم دهانه رحم با ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV، نوعی ویروس منتقله آمیزشی، همراه می باشد. برای محافظت در برابر ابتلای به این ویروس انجام واکسیناسیون توصیه می شود و تست پاپ اسمیر منظم نیز می تواند زخم دهانه رحم را تشخیص داده و بنابراین می توان این مشکل را در مراحل اولیه درمان نمود. در واقع تست پاپ اسمیر یک ابزار پیشگیرانه با درجه موفقیت بالاست که غیر طبیعی بودن سلول های دهانه رحم را در زنان نشان می دهد.
دلایل ایجاد زخم دهانه رحم
علت دقیق زخم دهانه رحم شناخته نشده است. ولی مطالعات ارتباط قوی بین زخم های دهانه رحم با ویروس پاپیلومای انسانی را اذعان نموده اند.
نشانه ها و علایم زخم دهانه رحم
ترشحات غیر طبیعی واژن از علایم زخم دهانه ی رحم است
زخم دهانه ی رحم یا دیسپلازی دهانه رحم غالبا نشانه ای ندارد. و معمولا در هنگام انجام تست پاپ اسمیر سالانه مشخص می شود.
علائم و نشانه هایی که برخی مواقع مشاهده می گردند شامل:
◊ زگیل تناسلی
◊ خونریزی غیر عادی
◊لکه بینی و خونریزی بعد رابطه جنسی
◊ ترشحات غیر طبیعی واژن
◊ درد در قسمت پایینی کمر
این علائم و نشانه ها همچنین می تواند توسط دیگر مشکلات و بیماری ها نیز ایجاد گردد. برای تشخیص دقیق زخم دهانه ی رحم بسیار مهم است که حتما به یک پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید.
تشخیص زخم دهانه رحم
زخم دهانه ی رحم را می توان با تست پاپ اسمیر تشخیص داد. اگر شما هر کدام از نشانه های زخم دهانه رحم را داشته باشید، پزشک شما یک معاینه فیزیکی شامل معاینه شکمی، کمر و لگن را انجام خواهد داد. همچنین پزشک برای تشخیص سلولهای پیش سرطانی یا سرطانی در دهانه رحم یک تست پاپ اسمیر نیز برای شما تجویز می کند.
حتی اگر علائم زخم دهانه رحم وجود نداشته باشد، بایستی تست پاپ اسمیر سالانه با هدف آزمایش سلولهای دهانه رحم انجام گردد. بسته به تاریخچه وضعیت شما، تست پاپ اسمیر ممکن است با فواصل زمانی کوتاه یا طولانی توصیه گردد. اگر نتیجه تست پاپ اسمیر غیرطبیعی یا مشکوک باشد، متخصص زنان یکی از تست های زیر را برای شما انجام می دهد:
• کولپوسکوپی: از روشهای تشخیص زخم دهانه ی رحم است و در واقع روندی است که در آن پزشک با استفاده از یک لوله که دارای یک لنز بزرگ کننده است رشد غیرطبیعی سلولهای دهانه رحم را مورد بررسی و آزمایش قرار می دهد.
• بیوپسی: یک نمونه کوچک از بافت دهانه رحم برداشته شده و در زیر میکروسکوپ، برای نشانه های سرطانی شدن سلولها، بررسی می شود.
درمان زخم دهانه رحم
با توجه به اینکه این بافت مخملی، بافت طبیعی خود دهانه رحم است که فقط کمی به بیرون کشیده شده است، اگر هیچ عفونتی بر آن سوار نباشد، نیازی به اقدام خاصی برای درمان زخم دهانه ی رحم نیست. اما اگر زخم دهانه رحم دچار ترشح چرکی و عفونت شود یا باعث خونریزی پس از هر بار نزدیکی شود، بهتر است درمان با دارو انجام شده و تست پاپ اسمیر نیز انجام شود. در پاپ اسمیر، اگر سلولهای غیر طبیعی دیده شد، اولین اقدام، کولپوسکوپی است.
درمان زخم دهانه رحم عفونی (سرویسیت)، به راحتی با دارو امکان پذیر است. در صورت جواب ندادن به یک دوره، می توان بار دوم نیز برای درمان زخم دهانه ی رحم از داروهای دیگری استفاده کرد. مثل هر عفونت دیگری در بدن (عفونت گلو...دندان و ...)، دهانه ی رحم هم به دارو جواب خوبی می دهد.
در نهایت اگر علایم آزار دهنده داشتید و با 2-3 دوره مصرف دارو درمان زخم دهانه ی رحم صورت نگرفت، می توان اعمالی مثل فریز(کرایو) یا سوزاندن (کوتر) را برای درمان زخم دهانه ی رحم انجام داد. (بعید است که چنین عفونتی به 2 دوره دارو جواب ندهد.)
کرایو (فریز یا انجماد دهانه رحم ) چیست ؟
فریز یا کرایو، یک روش درمان زخم دهانه ی رحم جهت از بین بردن یک لایه از بافت دهانه ی رحم است. در مواردی استفاده می شود که لازم باشد یک یا چند لایه از بافت دهانه ی رحم بطور کامل تخریب شود. در این روش درمان زخم دهانه ی رحم با استفاده از گاز ، با ایجاد دمای بسیار پایین، سلولهای سطحی از بین رفته و پس از مدتی انتظار رشد سلوهای طبیعی را داریم. استفاده ی اصلی کرایو، در تغییرات پیش سرطانی دهانه ی رحم است. اما، مورد استفاده ی فرعی ِ کرایو ، همین زخم دهانه ی رحم می باشد.
دستگاه فریز:
کرایوتراپی برای درمان زخم دهانه ی رحم، معمولا در مطب و بدون بیهوشی و ... انجام می شود و در کل بیش از 2-3 دقیقه طول نمی کشد. در روز انجام کرایو برای درمان زخم دهانه ی رحم، نیاز است که یک همراه داشته باشید. ممکن است تا 1 هفته بعد از کرایو، ترشحات زیاد و خونابه ای داشته باشید.
معمولا پانسمانی در محل تعبیه می شود و به شما توصیه می شود نهایتا تا 2-3 هفته نزدیکی واژینال نداشته باشید.
کوتر (سوزاندن) زخم دهانه ی رحم
در این روش درمان زخم دهانه ی رحم، با استفاده از جسمی با دمای بالا، بافتهای به نظر غیر طبیعی، کاملا سوزانده می شوند.