ذخیره تخمدانی

ذخیره تخمدانی چیست؟

سوال بسیاری از زوج ها این است که چه زمانی  برای اقدام به بارداری مناسب است؟ درپاسخ به این سوال اولین چیزی که متخصص زنان تاکید دارد ممساله سن است. دلیل این تاکید این است هر نوزاد دختری که به دنیا می آد تعداد مشخصی فولیکول در تخمدانش به دنیا می آید و بعد از بلوغ یک تعدادی از این فولیکول ها به شکل تخمک رها میشوند و با گذشت زمان حتما ما فولیکول های بیشتری را از دست دادیم بنابراین یک خانم با افزایش سنش ذخایر تخمدان رو به اتمام بگذارد.

موجودی محدود تخمک ها حتی قبل از تولد، تخمکهای زن شروع به کم شدن تعداد میکنند. در طول هفته 20 حاملگی، جنین زن حاوی حدود هفت میلیون تخمک است. در بدو تولد ، تعداد تخمک به حدود 200،000 کاهش می یابد. تعداد تخمک زن همچنان به به کاهش ادامه میدهد تا اینکه هیچ تخمکی باقی نمی ماند (یائسگی).

خوشبختانه ، زنان به طور طبیعی به ذخیره فراوانی از تخمک اضافی مجهز هستند. تعداد تخمک زن در هنگام تولد بسیار بالاتر از متوسط تعداد سیکل قاعدگی در طول عمر او است.

 هدف از بررسی تخمدان این است که ببینیم تعداد فولیکول های مناسبی در تخمدان وجود دارد یا نه. پس یکی از دلایل نازایی کم بودن رزرو تخمدایست.
اصطلاح "ذخیره تخمدان" اشاره به تخمک موجود زن در حال حاضر است، و با پتانسیل باروری بسیار ارتباط دارد. به طور کلی ، هرچه تعداد تخمک موجود بیشتر باشد، شانس باروری بیشتر است. در مقابل ، ذخیره تخمدان کم، تا حد زیادی شانس بیمار را برای بارداری کم میکند.

بیشتر بیماران نابارور باید قبل از پیگیری و هر نوع درمان باروری پیشرفته، به صورت دوره ای برای بررسی احتمال اختلال ذخیره تخمدان مورد ارزیابی قرار بگیرند.
ذخیره تخمدان یعنی چه مقدار فولیکول داخل تخمدان ها مانده است. با ذخیره پایین شانس بارداری زودتر به اتمام می رسد و احتمال یائسگی بعد از آن وجود دارد. با ذخیره پایین امکان باردار شدن هست، اما به مقدار ذخیره تخمدان بستگی دارد آزمایش ذخیره تخمک اگر زیر یک باشد کم است و معمولا اگر عدد آن بین 5 تا 6.5 شود بسیار برای باردار شدن خوب است. با ذخیره پایین تخمدان حتما باید از داروهای تحریک تخمدان استفاده شود مخصوصا اگر قاعدگی های نامرتبی دارید جهت استفاده از داروهای محرک تخمک گذاری به متخصص زنان مراجعه کنید. 

عوامل تاثیر گذار

افزایش سن، بیماری‌های جسمی و جراحی‌ها از میان سایر خطرات، ‌اثرات منفی بر روی میزان ذخیره تخمدان و کیفیت تخمک دارند که منجر به افزایش تعداد زنانی می شود که با مشکلات باروری مرتبط با سن، مواجه‌اند.

روشهای ارزیابی ذخیره تخمدان:

*تست FSH : روشهای مختلفی برای بررسی رزرو تخمدان وجود دارند که بهترین آنها نیز 20-10 درصد مثبت کاذب دارد. اندازه گیری FSH ، در روز 2-5 سیکل قاعدگی هنوز شایع ترین تست مورد استفاده است که با وجود دقت کم سطح بالای آن قدرت پیشگویی جهت پاسخ تخمدانی و احتمال بارداری را دارد و در طول یک سیکل و در سیکلهای مختلف مقادیر متغیری می تواند داشته باشد.
* استرادیول: در روز 3 سیکل اندازه گیری می شود. در مورد قدرت پیشگویی کننده آن از جهت ذخیره تخمدانی اختلاف نظر وجود دارد.
* سونوگرافی: در روزهای 2 تا 4 سیکل، سونوگرافی انجام شده و تعداد تخمکهای نابالغ تخمدان (10-2 میلی متر) اندازه گیری میشود. تعداد کمتر از 10 تخمک، نشانه کاهش ذخیره تخمدانی است.
* آنتی مولرین هورمون(AMH) : هورمون گلیکوپروتئینی است که از تخمکهای کوچک )کوچکتر از 8 میلی متر) ترشح میشود. لذا سطح آن نشانه ذخیره تخمکی می باشد و با افزایش سن سطح آن کاهش می یابد. سطح این هورمون به عنوان شاخص اولیه و قابل اعتماد کاهش ذخیره تخمدان مطرح می شود. هنوز اتفاق نظر نهایی در مورد تعیین حد پایین AMH صورت نگرفته است، از طرف دیگر تفسیر سطوح آن وابسته به روش آزمایشگاهی به کار برده شده است. تفاوت سطوح AMH در طی روزهای مختلف سیکل و نیز در بین سیکلهای مختلف تقریباً یکسان است اما مطالعات جدیدتر نشان می دهد که سطح AMH در فاز لوتئال سیکل قاعدگی پایین تر است. سطح این هورمون تفاوت نژادی بارزی داشته و در زنان سیاهپوست با وجود سیکل قاعدگی مناسب سطح آن 25 درصد پایین تر از نژاد سفید است لذا هنگام تفسیر نتایج باید نژاد را نیز در نظر گرفت. برخی عادات نامطلوب مثل مصرف سیگار اثر بارز روی کاهش باروری و تسریع یائسگی دارند چه به صورت سیگاری فعال و یا غیرفعال.

*نکته

توصیه می شود خانم ها قبل از هر گونه تصمیم برای به تعویق انداختن بارداری، با روشهای ذکر شده در بالا تحت نظر متخصص زنان از ذخایر تخمدانی خود آگاهی یابند تا خدای ناکرده بعداً دچار پشیمانی نشوند.