شرحی کوتاه بر آناتومی دستگاه تناسلی بانوان
دستگاه تناسلی بانوان را به دو بخش خارجی و داخلی میتوان تقسیم کرد. دستگاه تناسلی خارجی شامل فرج ( وولو ) ، مهبل ( واژن ) و پرده بکارت ( هایمن ) می باشد . دستگاه تناسلی داخلی شامل رحم، دهانه رحم و لوله های رحمی ( لوله های فالوپ ) و تخمدانها می باشد.
وولو (فرج) : قسمت خارجی دستگاه تناسلی بانوان میباشد و به صورت یک ناحیه لوزی شکل در بین دو پا و در پایین شرمگاهی (محل رویش موهای زهار) قرار گرفته است. فرج از بیرون توسط لب های بزرگ و کوچک فرج پوشیده شده است. این لب ها هر یک به صورت دو چین نیمه مدور هلالی شکل در دو طرف فرج بوده و در حالت عادی روی هم خوابیده و دهانه فرج را می بندند . در زیر لب های بزرگ، لب های کوچک قرار دارند . لب های کوچک در هدایت صحیح ادرار نقش دارند . این دو لبه از بالا و پایین به هم متصل هستند . در محل اتصال این دو لایه در بالا عضو کوچک حساسی به نام کلیتوریس وجود دارد که در اثر تحریک ، سفت و کمی بزرگ میشود و در احساس لذت مقاربتی نقش دارد . در میان لب های فرج فضایی بوجود می‌آید که خروجی پیشابراه در قسمت بالایی آن است و در پایین آن خروجی واژن (مهبل) قرار دارد. لازم است که فرج ، سالانه توسط متخصص زنان مورد بررسی قرار گیرد .
* تومورها در فرج
کیست بارتولن (Bartholin Cysts)
اطراف مدخل واژن غده هایی بنام غدد بارتولن وجود دارند که مواد لیزکننده برای تسهیل نزدیکی ترشح مینمایند . گاهی ترشح موکوسی این غدد بسیار زیاد بوده و به اشتباه این گونه تعبیر میشود که زنها هم مثل مردها در حالت ارگاسم به انزال میرسند. عفونت غدد بارتولن (بارتولینیت) می تواند موجب تورم در ناحیه عفونی فرج و افزایش حجم یکی از لب های بزرگ شود . غدد بارتولین دو غده به اندازه نخود میباشند که مجرای آنها به داخل فرج باز می شود . عفونت غدد بارتولن موجب ایجاد تورم در بافتهای اطراف شده و ممکن است موجب ایجاد آبسه گردد . یک یا هر دو مجرا ممکن است مسدود شده و موجب تورم بدون دردی بنام کیست بارتولن گردد. در اثر عفونت بیمار باید آنتی بیوتیک مصرف نماید . آبسه تحت بی حسی موضعی باید تخلیه گردد . کیست بارتولن با جراحی با نظر پزشک برداشته میشود .
کیست سباسه (Sebaceous Cysts)
این کیستها میتوانند در هر نقطه فرج تشکیل شوند . این توده های کوچک با اندازه متغیر بوده و خوش خیم هستند. آنها در اثر مسدود شدن غدد چربی پوست توسعه میابند . کیست سباسه (کیست اپیدرمویید) یک کیست خوش خیم گنبدی شکل پرشده از ماده نسبتاً سفت است . این ضایعه معمولاً پوست تنه ، صورت ، دهانه و سر را درگیر می سازد. کیست سباسه در حالت کلی خصوصیات زیر را دارد : کیست دارای کناره های شیب دار بوده یا یک نمای گنبدی شکل گرهی داشته و سطح آن صاف است .کیست سفیدرنگ یا همرنگ پوست است . قطر این کیست ها از ۴-۱ سانتی متر متغیر است . اگر کیست دچار جراحت یا عفونت گردد ممکن است به رنگ قرمز روشن درآمده و دردناک شود. برای برداشت کیست ، یک برش ساده بر روی پوست روی کیست داده شده ، ساک کیست خارج شده و سپس محل برش بخیه زده می شود. اگر کل دیواره کیست برداشته شود عود آن نامحتمل است . در صورتی که کیست عفونی گردد، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود .
زگیل تناسلی (Genital Warts)
نام علمی برای زگیل تناسلی “Condiloma accuminata” است ونوعی تومور خوش خیم ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (Human Papilloma virus) است زگیل تناسلی مسری است و می تواند از طریق نزدیکی انتقال یابد . زگیل تناسلی به شکل ضایعات کوچک ظاهر میشوند و اگر در مراحل اولیه درمان نشود چند برابر خواهند شد . زگیل تناسلی دارای مشخصات زیر هستند: زگیل تناسلی در سطوح مرطوب به ویژه آلت تناسلی، دهانه مهبل و دهانه مقعد ظاهر میشود . زگیلهای تناسلی برآمدگی نازک، قابل انعطاف و توپر پوست هستند که به صورت ساقه‌ای یا خوشه‌ای رشد می‌کنند . هر زگیل تناسلی ۲-۱ میلی‌متر قطر دارد ولی خوشه‌ها ممکن است کاملاً بزرگ باشند. زگیل تناسلی باعث آزار یا خارش نمی‌شود. نظرات متفاوتی در مورد درمان زگیل تناسلی وجود دارد زگیلهای کوچک را میتوان با پمادهای ضد ویروس درمان کرد. برای زگیلهای بزرگتر ، نیتروژن مایع به کار می‌رود . برخی زگیلهای بزرگتر نیازمند درمان با لیزر ، الکتروکوآگولاسیون یا برداشت جراحی هستند. گزینه درمانی باید با مشاوه با پزشک صورت گیرد. تکرار درمان ممکن است لازم باشد .
نئوپلازی انتراپیتلیال فرج Vulvar intraepithelial neoplasia
نئوپلازی انتراپیتلیال فرج یا VIN ، وضعیت پیش سرطانی است و سرطان نیست . اگر ضایعه فوق درمان نشود میتواند سرطانی گردد. عارضه با درد در فرج شروع میشود اما گاهی بیماری بدون علامت است.علت نئوپلازی انتراپیتلیال فرج کاملا روشن نیست ، اما یکی از مهمترین عوامل خطر ساز وجود ویروس پاپیلومای انسانی مخصوصا نوع ۱۶ و ۱۸ است . هرپس سیمپلکس نوع دو ، که باعث تبخال تناسلی میشود ، همچنین خطر ابتلا به این عارضه را افزایش میدهد. علاوه بر این ، مصرف سیگار ومیتواند تاثیر گذار باشد. علایم بیماری شامل درد و خارش ، احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن است . نسبت به رنگ فرج این عارضه میتواند رنگهای خاکستری ، سفید ، صورتی ، یا قرمز بخود بگیرد . در برخی از زنان این عارضه کاملا بدون علامت است و این مورد مشکلی جهت تشخیص ، معالجه و پیشگیری از سرطان است . زنان مبتلا به بیماری گزینه های متعددی برای درمان دارند ، یکی از موارد موثر ، شیمی درمانی موضعی هست ، روش دیگر خارج نمودن توده با عمل جراحی و لیزر میباشد .
تومر بدخیم فرج (سرطان)- Malignant Growths of the Vulva
سرطان فرج رایج نیست اما تشخیص زود هنگام آن بسیار مهم است. سرطان فرج عبارت از رشد بدون کنترل سلول‌های بدخیم وولو است . حداکثر رشد در زنان مسن‌تر در سنین یائسگی رخ میدهد. علایم شایع عبارت است از : خارش فرج ، خونریزی غیرطبیعی مهبل ، ناراحتی یا خونریزی با مقاربت ، خونریزی مقعد در صورت گسترش به مقعد ، یکی از دلایل بروز بیماری ممکن است ارتباطی با پاپیلوماویروس انسانی داشته باشد . آزمون‌های تشخیصی متعددند . این آزمون‌ها میتوانند شامل بررسی‌های آزمایشگاهی خون، پاپ‌اسمیر، رادیوگرافی قفسه سینه، سی‌تی‌اسکن، ماموگرافی، تنقیه باریوم، سیستوسکوپی، کولپوسکوپی با بیوپسی یا سیگموئیدوسکوپی باشند . درمان شامل جراحی، پرتوتابی، شیمی‌درمانی است . جراحی ممکن است شامل وولوکتومی، واژینکتومی، هیسترکتومی مقعدی و برداشتن غدد لنفاوی باشد. از سوزاندن با لیزر غالباً برای درمان برخی سرطان‌های فرج استفاده می‌گردد . پرتوتابی خارجی، تومور اولیه را کوچک می‌کند. پرتوتابی داخلی (ایمپلنت‌ها) به سرطان‌هایی اثر می‌گذارد که به بافتهای مجاور گسترش یافته باشند .