اعضای تناسلی در زنان عبارتند از تخمدانها ، لوله‌های فالوپ، رحم ، دهانه رحم، واژن و لوبها. از آنجایی که عمل اولیه این اندامها تولید مثل است، اختلال در این اعضا می‌تواند باعث نازایی شود. این اختلالات می‌تواند به علت عفونت، آسیب‌های فیزیکی و یا عدم تعادل هورمونی ایجاد شود.
بیماری التهابی لگن در اختلالات اعضای تناسلی در زنان:
بیماری التهابی لگن یا PID یکی از علل شایع دردهای لگنی در زنان است . در این بیماری بعضی از اعضای تناسلی زن به علت عفونت ملتهب می‌شود. در زنان جوان و زنان فعال از نظر جنسی احتمال بیشتری برای ابتلا وجود دارد. بیماری التهابی لگن ممکن است هیچ علامت واضحی نداشته باشد و بعضی از زنان تا وقتی برای نازایی‌شان مورد بررسی قرار نگیرند، نمی‌دانند که دچار این التهاب هستند.
PID بیماری التهابی لگن معمولا به علت عفونت منتقله از راه تماس جنسی مثل سوزاک و عفونت کلامیدیا به وجود می‌آید. همچنین ممکن است به علت سقط جنین و یا پس از تولد نوزاد به وجود آید. در موارد نادرتر، بیماری سل می‌تواند در لگن ایجاد شود.
عفونتی که در عمق واژن ایجاد می‌شود می‌تواند به بالا رفته و به رحم و لوله‌های فالوپ برسد. تخمدان نیز ممکن است گرفتار شود . استفاده از دستگاه ضد حاملگی داخل رحمی می‌تواند احتمال این عفونت را افزایش دهد.
علائم بیماری التهابی لگن در اختلالات اعضای تناسلی در زنان:
ممکن است علائم واضحی ، مخصوصا موقعی که عفونت با کلامیدیا اتفاق افتاده باشد، وجود نداشته باشد. در صورت وجود علائم عبارتند از :
اگر PID به صورت ناگهانی ایجاد شود ، ممکن است فرد دچار درد شدید ، تهوع و استفراغ شود و نیاز به درمان اورژانس دارد.
اگر بیماری درمان نشود می تواند باعث آسیب به لوله های فالوپ شود . ممکن است عفونت به اعضای دیگر لگن و شکم منتشر شود.
چه کارهایی ممکن است برای بیماری التهابی لگن ، در اختلالات اعضای تناسلی در زنان انجام شود؟
در صورت شک به بیماری التهابی لگن آزمایش لگن می تواند مفید باشد. می توان به وسیله سواپ از دهانه‌رحم و واژن نمونه تهیه کرد و در صورت وجود باکتری نوع آن را تشخیص داد.
استفاده از آنتی بیوتیک ها و قرص مسکن می تواند مفید باشد. نباید تا وقتی درمان کامل شود، تماس جنسی داشت. اگر از IUD استفاده می شود ممکن است از فرد خواسته شود از نوع دیگری از ضد حاملگی ها استفاده کند. اگر بیماری به طور ناقص درمان شود ، می تواند خطر حاملگی نابجا یا نازایی را افزایش دهد.
اندومتریوز در اختلالات اعضای تناسلی در زنان:
دیواره رحم که به عنوان اندومتر شناخته می شود در طول هر ماه یک بار می ریزد و دوباره رشد می کند. در اندومتریوز بخشی از این دیواره که جدا شده است به اعضای حفره لگن همانند تخمدان و بخش پایین روده ها می چسبد. این دیواره نابجا به هورمون های چرخه قاعدگی واکنش نشان می دهد یعنی دچار خونریزی قاعدگی می شود؛ اما این خونریزی ها از واژن نمی تواند خارج شود و باعث ناراحتی و درد شکم می شود . تحریک تخمدان ها می تواند باعث ایجاد کیست های دردناک شود .
زنهایی که بچه دار نشده اند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند. اندومتریوز شدید می تواند باعث اختلال در باروری شود.
عامل اصلی اندومتریوز ناشناخته است ، ولی تئوری های مختلفی در این باره مطرح می شود. یک تئوری می گوید که تکه های اندومتر که در قاعدگی از دیواره رحم کنده شده اند، از بدن خارج نمی شوند و در عوض از طریق لوله های فالوپ به حفره لگنی راه پیدا می کنند و به اعضای موجود در آن متصل می شوند.
علایم بیماری اندومتریوز در اختلالات اعضای تناسلی در زنان:
ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اگر هم علامتی وجود داشته باشد شدت آن در افراد مختلف، فرق می کند . علائم بیماری بسته به اینکه کدام عضو، گرفتار می شود، فرق می کند. این علائم عبارتند از :
* درد در قسمت پایینی شکم که معمولا قبل و در طول خونریزی قاعدگی ، شدیدتر می شوند ، حالات روحی زنان در دوران قاعدگی را یادآور می شود.
* قاعدگی های نامنظم یا خونریزی شدید قاعدگی.
* درد در حین رابطه جنسی.
* درد در قسمت پایینی شکم هنگام ادرار کردن.
اگر اندومتر روی بخش پایینی روده ایجاد شود ، ممکن است باعث اسهال یا یبوست، درد هنگام اجابت مزاج و به ندرت خونریزی از مقعد در هنگام خونریزی قاعدگی شود.
چه کارهایی ممکن است برای اندومتریوز ، در اختلالات اعضای تناسلی در زنان انجام شود؟
در زنانی که علامت ندارند، ممکن است در ارزیابی های علت نازایی، به وجود اندومتریوز پی ببریم. برای رسیدن به تشخیص ، انجام آزمایش لگنی لازم است. برای تأیید تشخیص می توان از لاپاروسکوپی استفاده کرد که با آن می توان اعضای داخل حفره شکم و لگن را مشاهده نمود.
درمانهای مختلفی برای اندومتریوز وجود دارد و درمان انتخابی به سن، اعضای درگیر، شدت علایم و اینکه آیا فرد تمایلی به بچه دار شدن دارد یا نه، بستگی دارد. ممکن است به فرد پیشنهاد درمان با هورمون یا جراحی بشود. در موارد خفیف ممکن است نیازی به درمان نباشد.
اگر علایم بسیار شدید باشد، ممکن است پزشک هورمونهایی را تجویز کند که قاعدگی را برای چندین ماه متوقف می کنند. به جای این درمان می توان از قرص ضد بارداری نیز استفاده کرد. درمان معمولا ۹ تا ۱۲ ماه طول می کشد.
اگر بعد از درمان، اندومتریوز عود کند، معمولا خفیف تر از قبل خواهد بود.
تکه های کوچک بافت اندومتری که به درمان هورمونی پاسخ نمی دهند، باید با عمل جراحی حین لاپاروسکوپی برداشته شوند. ولی بعضی مواقع اندومتریوز بعد از درمان نیز عود می کند و به عمل جراحی دیگری نیاز خواهد بود.
اگر فرد دچار اندومتریوز شدید باشد و یا دیگر نخواهد بچه دار شود و یا وارد یائسگی شده باشد، ممکن است پزشک پیشنهاد عمل جراحی هیسترکتومی ( برداشتن رحم ) را بدهد. تخمدانها نیز به همراه سایر بخش هایی که تحت تأثیر اندومتریوز قرار گرفته اند، برداشته می شوند.
پیش آگهی بیماری
با آنکه درمان معمولا مطلوب است ولی تا قبل از یائسگی ممکن است اندومتریوز عود کند. اگر تخمدان ها برداشته شوند احتمال عود بیماری بسیار کم می شود.