بارداری زمانی پرخطر محسوب می‌شود که پزشک احتمال وقوع عارضه‌ای را تشخیص دهد که می‌تواند مادر، کودک یا هر دو را تحت تأثیر قرار بدهد. در چنین مواقعی لازم است مادر و جنین زیر نظر مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرند تا در صورت بروز هر مشکلی کاملاً تحت کنترل باشند. در این مطلب با شرایط حاملگی پرخطر و مراقبت‌های لازم برای این نوع حاملگی آشنا خواهید شد.
شرایط و عوامل حاملگی پرخطر
اصطلاح حاملگی پرخطر به مادران بارداری اطلاق می‌شود که برخی از شرایط خطرساز را دارا هستند و نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای در دوران بارداری و پس از زایمان دارند. عوامل بسیاری وجود دارد که می‌تواند بارداری را در معرض خطر قرار دهد. کلمۀ پرخطر ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما این اصطلاح فقط یک نام و راهی است برای اینکه پزشکان مطمئن باشند که شما مراقبت‌های ویژه‌ای را در دوران بارداری دریافت می‌کنید. مادران بادرار با شرایط حاملگی پرخطر برای اطمینان از سلامت خود و جنین نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارند. این افراد نیاز دارند تا تعداد دفعات بیشتری به پزشک مراجعه کنند و احتمالاً برای تحت نظر گرفتن وضعیت سلامت مادر و جنین نیز نیاز به آزمایش و سونوگرافی‌های بیشتری در دوران بارداری دارند. این مراقبت‌ها به پزشک کمک خواهد کرد تا در صروت بروز هر مشکل پزشکی به سرعت آن را تشخیص و اقدامات لازم را انجام دهد. مهم است که بدانید، قرار گرفتن در دستۀ حاملگی پرخطر، به این معنا نیست که شما یا کودکتان دچار مشکل خواهید شد، بلکه برای کاهش هر نوع خطری نیاز به مراقبت بیشتری دارید. برخی از مواردی که در صورت داشتن آن بارداری در دستۀ حاملگی‌های پرخطر قرار می‌گیرد شامل موارد زیر است:
شاخص تودۀ بدنی کمتر از ۱۸/۵ یا بیشتر از ۳۵
مادر مبتلا به دیابت
مادر مبتلا سرطان
مادر مبتلا به فشار خون بالا
دارای بیماری‌های کلیوی
مادر مبتلا به صرع
مادر معتاد به مواد مخدر یا الکل
سن بیشتر از ۳۵ سال یا کمتر از ۱۷ سال
بارداری دو یا چندقلو
بیش از سه بار سقط جنین
سابقۀ شخصی یا خانوادگی تولد نوزاد با نقص‌های مادرزادی
سابقۀ زایمان زودرس یا دیابت بارداری
بیماری‌های عفونی مانند HIV یا هپاتیت C
این موارد می‌تواند مادر و کودک را در معرض خطرهایی نظیر رشد آهستۀ کودک، زایمان زودرس، مسمومیت حاملگی یا پره‌اکلامپسی و مشکلات مربوط به جفت قرار دهد. اگر حاملگی پرخطر دارید، لازم است بدانید بیشتر مادرانی که حاملگی پرخطر داشته‌اند به دلیل دریافت مراقبت‌های مستمر پزشکی، به سلامت نوزاد خود را به دنیا آورده‌اند.
مراقبت‌های پزشکی در حاملگی پرخطر
با تشخیص حاملگی پرخطر برای مادر باردار، لازم است تعداد دفعات بیشتری در دوران بارداری پزشک خود را ملاقات کند. ممکن است برای اطمینان از این که کودک به خوبی در حال رشد است، در نوبت‌های بیشتری سونوگرافی انجام دهد. فشار خون مادر به طور منظم کنترل خواهد شد و آزمایش ادرار برای بررسی میزان پروتئین برای تشخیص نشانۀ پره‌اکلامپسی و عفونت‌های دستگاه ادراری انجام خواهد شد. اگر سن شما ۳۵ سال یا بیشتر باشد یا اگر در بارداری قبلی جنین مشکل کروموزومی یا ژنتیکی وجود داشته، ممکن است پزشک بدون انتظار برای جواب آزمایش‌های غربالگری، مستقیم برای شما آزمایش‌های تشخیصی نقص‌های مادرزادی جنین مثل آزمایش آمنیوسنتز و CVS را تجویز کند. همچنین در صورت داشتن دیابت ممکن است پزشک برای بررسی تحت کنترل بودن بیماری، به شکل مداوم آزمایش خون تجویز کند. شاید حاملگی پرخطر باعث شود که امکان زایمان طبیعی نداشته باشید، با این حال با پزشک خود دربارۀ این موضوع صحبت کنید. اگر حاملگی پرخطر دارید، بهتر است مطمئن شوید که پزشک شما در زمینۀ بارداری‌های پرخطر باتجربه است. همچنین لازم است برای زایمان و رسیدگی، به بیمارستان‌هایی مراجعه کنید که بخش مراقبت از بارداری پرخطر و متخصص در این زمینه را داشته باشند.
خود مراقبتی در حاملگی پرخطر
اگر در دستۀ حاملگی‌های پرخطر قرار دارید، علاوه بر مراقبت‌های پزشکی، خود شما نیز باید برای پیشگیری از هر مشکلی، اقدامات پیشگیرانه ومراقبتی را رعایت کنید. شما می‌توانید به خود و نوزادتان کمک کنید تا در حد امکان سلامت باشید. در زیر برخی از اقداماتی که می‌تواند در حفظ سلامت شما و جنین مؤثر باشد آمده است:
تمام ملاقات‌ها را با پزشک انجام دهید، هیچ آزمایشی را از دست ندهید تا منجر به بروز مشکل جدیدی نشود.
رژیم غذایی سالم شامل پروتئین، شیر و لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات داشته باشید. دربارۀ هر تغییر مورد نیاز در رژیم غذایی خود با پزشکتان صحبت کنید.
تمام داروهایی که پزشک تجویز می‌کند از جمله آهن یا ویتامین‌ها را مصرف کنید و بدون مشورت با پزشک هیچ ویتامین یا دارویی، به ویژه داروهای بدون نسخه را مصرف نکنید.
مصرف فولیک اسید را فراموش نکنید.
توصیه‌های پزشک در مورد انجام فعالیت را رعایت کنید. پزشک شما درصورتی‌که امکان کار کردن و انجام تمرین‌های ورزشی وجود داشته باشد، به شما اطلاع می‌دهد و شما را راهنمایی خواهد کرد.
از افراد مبتلا به سرماخوردگی و عفونت‌های دیگر دور بمانید.
هر زن بارداری باید بدون ایجاد اضطراب و نگرانی غیرطبیعی برای خود و اطرافیان، علائمی را تحت نظر قرار بدهد که ممکن است برای بارداری خطرناک باشد. وقتی حاملگی پرخطر دارید، توجه به علائم خطرناک در بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد. لازم است شما و همسرتان با این علائم خطرناک بیشتر آشنا شوید و به آن توجه کنید. برخی از علائمی که در صورت بروز، نیاز به مراجعۀ سریع به اورژانس و پزشک است:
تورم ناگهانی صورت، دست یا پا
مشکل بینایی مانند تیرگی یا تار شدن دید و سردرد شدید
هر نوع خونریزی واژینال
درد شکم یا دل‌پیچه
وجود تب
انقباضات منظم با درد یا بدون درد به مدت یک ساعت
خروج ناگهانی مایع از واژن
درد پایین کمر یا فشار لگنی مداوم
از دست دادن هوشیاری
تغییر در میزان حرکت‌های جنین