تخمدان ها دو غده ی تخم مرغی شکل هستند که در دو طرف رحم قرار گرفته اند و از طریق لوله فالوپ به رحم متصل هستند. آن ها حاوی تخمک های نارس هستند که پس از رشد به تخمک بالغ تبدیل می شوند و توانایی لقاح را کسب می کنند.
تخمدان ها همچنین هورمون های جنسی زنانه یعنی پروژسترون و استروژن را می سازند که چرخه قاعدگی را تنظیم می کنند.
هر ساله تعداد زیادی از زنان در سراسر دنیا اقدام به در آوردن تخمدانها از بدن می کنند. جلوگیری از بروز سرطان سینه و تخمدان (در زنان مستعد)، وجود کیست های خطرناک و دردهای ناشی از پیچ خوردن تخمدانها از دلایل این نوع جراحی محسوب می شوند.
حدف تخمدان با افت شدید هورمون های ضروری از جمله استروژن همراه خواهد بود. بنابراین بهتر است این کار در صورت ضرورت و بر اساس تشخیص یک پزشک خبره صورت بگیرد.
جراحی تخمدان آن قدرها هم پیچیده نیست
بی خطرترین راه برای برداشتن تخمدانها، روش لاپاراسکوپی است. طی این روش، یک دوربین کوچک از طریق یک لوله باریک و یک شیار کوچک در ناف وارد بدن می شود تا بتواند جراح را هدایت کند.
انتخاب روش لاپاروسکوپی میزان خطر لخته شدن خون و ایجاد عفونت را کاهش می دهد. همچنین زمان کمتری را نسبت به جراحی باز نیاز دارد.
این روش از جنبه ی زیبایی نیز بهتر است، زیرا بریدگی های کمتری نیاز دارد، اما در جراحی های باز نیاز است یک برش روی شکم ایجاد شود.
تشخیص اینکه کدام روش جراحی مناسب تر خواهد بود، بر اساس نوع مشکل و نظر پزشک است.
عوارض حذف تخمدانها و راه های جبران
بزرگ ترین فایده ی برداشتن تخمدانها این است که فرد کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان و سینه قرار می گیرد، اما این بدان معنا نیست که حذف تخمدانها از بدن بی ضرر است.
در صورت برداشتن تخمدانها، فرد در معرض خطر بیشتر بیماری های قلبی، پوکی استخوان، افسردگی و در نهایت مرگ به هر دلیلی (اغلب به دلیل کاهش بیش از حد استروژن) قرار می گیرد.
بررسی ها نشان می دهد زنانی که پیش از یائسگی تخمدان هایشان را از بدن خارج کرده اند، تقریبا دو برابر سایر زنان در معرض خطر زوال عقل و اختلالات شناختی قرار می گیرند. همچنین هفت برابر بیشتر دچار بیماری های قلبی شده و هشت برابر بیشتر در معرض حملات قلبی قرار خواهند گرفت.
پزشکان معتقدند مصرف دائمی استروژن در بین زنان بدون تخمدان می تواند بسیار مفید باشد، اما بیشتر خانم ها چند ماه پس از جراحی، مصرف استروژن را متوقف می کنند.
بنابراین هورمون درمانی برای تمام زنانی که چنین مشکلی را دارند پیشنهاد می شود. هر چقدر این نوع درمان را زودتر آغاز کنند، عوارض جانبی کمتری گریبان گیرشان می شود.
حتی در فقدان رحم نیز می توان تخمدانها را حفظ کرد
اگر نیاز است به دلایلی مانند فیبروم و یا اندومتریوز، رحم را از بدن تان خارج کنید، هیچ نیازی به حذف تخمدان ها وجود ندارد. بهترین راه برای جلوگیری از اختلال هورمونی این است که در صورت خروج رحم و سالم بودن تخمدان ها، آن ها را حفظ کنید.
با این وجود اگر هیسترکتومی (عمل جراحی حذف رحم) را انجام داده اید، باید تحت نظر یک پزشک بوده و مراقب تخمدان ها باشید. متأسفانه شش ماه پس از این جراحی، حدود 25 درصد از کارایی تخمدان ها، آن هم اغلب به دلیل کاهش خونرسانی از دست می رود. این مشکل در 40 درصد زنان رخ می دهد.
در هر صورت مهم این است که مطمئن باشید میزان استروژن بیش از اندازه افت نکرده باشد . البته اگر دچار علائمی مثل گر گرفتگی، مشکلات خواب و افسردگی هستید، بدانید که در شروع یائسگی قرار دارید.
همیشه نیاز نیست هر دو تخمدان حذف شوند
اگر هدف شما از برداشتن تخمدانها کاهش خطر ابتلا به سرطان باشد، نیاز است هر دو تخمدان حذف شوند. اما اگر وجود کیست در یکی از تخمدانها دلیل این تصمیم شما شده است، بهتر است تنها یکی از دو تخمدان (تخمدان دارای کیست) از بدن خارج شود.
یک تخمدان هم به اندازه ی کافی توانایی کنترل و عملکرد هورمونی را خواهد داشت و می تواند از بروز یائسگی زودرس جلوگیری کند و حتی قادر خواهید بود که باردار شوید.
حذف یک تخمدان به همراه لوله ی فالوپ متصل به آن
در صورت خارج کردن تخمدان، لوله ی فالوپ نیز برداشته می شود، چون اصلا نیازی به بودن آن نیست. وقتی تخمدان نباشد، وجود لوله ی ارتباط دهنده آن با رحم هم بی معنی خواهد بود.
همچنین شواهد نشان می دهد سرطان همیشه از تخمدانها شروع نمی شود، بلکه گاهی از لوله ی فالوپ آغاز می شود.