خانم ها باید نسبت به بیماری های خاص خودشان خیلی حساسیت به خرج بدهند و مرتب با پزشک مشورت کنند و چکاپ بدهند. اگر اینطور نباشد به یکباره میبینید دچار بیماری هایی نظیر چسبندگی رحم شدند. چسبندگی رحم یکی از آن بیماری هاست که میتواند جسم زنان را مورد آزار قرار دهد چراکه این بیماری از یک زخم کوچک شروع شود و ممکن است عواقب خطرناکی را به همراه داشته باشد.
علل و درمان چسبندگی رحم
رحم به‌عنوان یکی از اجزای مهم دستگاه تناسلی زنانه که تخمدان‌ها را دربر گرفته، نقش مهمی در باروری زنان ایفا می‌کند و کوچک‌ترین نقصانی در این اندام، احتمال ناباروری را برای آنها به‌بار می‌آورد. ایجاد هر گونه آسیب، زخم یا عفونتی در داخل دیواره رحم میتواند بهانه‌ای برای آغاز چسبندگی رحمی باشد. به عبارتی، چسبندگی رحم به موقعیتی اطلاق می‌شود که در بافت دیواره پوششی رحم زخم‌هایی ایجاد می‌شود.
علائم این حالت روی حفره رحمی تاثیر گذاشته و معاینات دقیق پزشکی لازم است تا هرچه سریع‌تر جراحان زنان بتوانند بیماری را تشخیص داده و اقدامات درمانی را آغاز کنند. از شایع‌ترین علائم چسبندگی رحمی می‌توان به ناباروری، نامنظمی سیکل ماهیانه مانند کاهش خونریزی‌ها یا قطع ناگهانی سیکل‌های قاعدگی، درد دوره‌ای در ناحیه لگن و سقط‌های مکرر جنین اشاره کرد.
عوارض چسبندگی رحم
ناباروری شایع‌ترین پیامد چسبندگی رحم به شمار می‌رود و به عبارتی، ۴۳ درصد از زنان مبتلا به چسبندگی‌های رحمی از ناباروری رنج می‌برند. بی‌نظمی‌های قاعدگی نیز بین زنانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، به وفور مشاهده می‌شود.
در این میان آمارها نشان می‌دهد که نیمی از زنان مبتلا به چسبندگی رحم دچار ناباروری می‌شوند و شمار زیادی هم هرگز دچار بی‌نظمی‌های قاعدگی نمی‌شوند. شواهد حاکی از آن است که حدود ۹۰درصد از موارد چسبندگی رحم از عوارض سقط جنین به‌شمار می‌رود ولی عفونت‌هایی مانند «سل دستگاه تناسلی» که در آمریکا شیوع بسیاری دارد، در بروز چسبندگی‌های رحمی نقش دارد.
از شایع‌ترین عوارضی که چسبندگی رحم به دنبال دارد، می‌توان به ناباروری و کاهش قدرت باروری زنان اشاره کرد. ولی جراحان زنان معتقدند که مبتلایان به انواع چسبندگی‌های خفیف تا متوسط رحم پس از درمان بین ۷۰ تا ۸۰ درصد قادر به بارداری هستند. در مقابل، مبتلایانی که دارای چسبندگی‌های شدید هستند تنها ۲۰ تا ۴۰ درصد پس از درمان شانس بارداری دارند.
علل و عوامل چسبندگی رحم
عمل جراحی تخمدان یکی از عوامل شایع بروز چسبندگی‌های رحمی محسوب می‌شود. در واقع، در زنانی که از کیست‌های تخمدان رنج می‌برند و به دلیل بزرگ یا متعدد بودن آنها مجبور به عمل می‌شوند، شیوع چسبندگی رحم بسیار بالاست.
"آندومتریوز" اختلال و بیماری‌ای است که طی آن، بافت‌هایی مشابه آندومتر در نقاط دیگری از بدن غیررحم تشکیل می‌شود. مبتلایان به این بیماری غالبا تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند تا بافت‌های اضافی برداشته شوند. این عارضه اغلب در نواحی لگن و شکم ایجاد می‌شود که با التهاب و چسبندگی‌های بالای رحمی همراه است. بافت‌های غیرعادی معمولا از طریق عمل جراحی خارج می‌شوند. روش جراحی «میومکتومی»، برداشتن بافت داخلی رحم اطلاق می‌شود که طی آن، تشکیل بافت‌های چسبنده رحمی از عوارض این عمل جراحی به‌شمار می‌رود.در نوعی دیگری از اعمال جراحی رحم، پزشک چسبندگی‌های رحمی را برمی‌دارد. این اقدام، بهبود زخم‌ها و نقاط چسبنده را تسریع کرده ولی از سوی دیگر، عاملی برای تشکیل مجدد چسبندگی‌های رحمی محسوب می‌شود.
جراحی ترمیمی لوله‌های فالوپ داخل رحم، روش حساسی است که پزشک از طریق آن اقدام به برداشتن چسبندگی‌های موجود می‌کند. ولی متاسفانه همین عمل جراحی عاملی برای تشکیل چسبندگی‌های جدید به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر، چسبندگی رحمی معمولا در زنانی که به بیماری‌های التهابی لگن و بیماری‌های واگیردار جنسی مبتلا هستند بسیار شایع است.
صدمات وارده چسبندگی رحم
آسیب‌هایی که در طول عمل‌های جراحی به بافت رحم وارد می‌شود، اصلی‌ترین عامل بروز چسبندگی‌های رحمی به‌شمار می‌رود.
√ ایسکمی
جریان خون در طول عمل جراحی اغلب به دلیل برداشتن بافت‌ها، مختل می‌شود به‌طوری که احتمال تشکیل لخته‌های خونی در چنین شرایطی افزایش می‌یابد. این حالت باعث بروز مشکلی موسوم به «ایسکمی» یا کاهش جریان خون بافتی می‌شود که درنهایت منجر به چسبندگی‌های بافت رحم می‌شود.
√ اجسام خارجی
برخی اجسام خارجی مانند بخیه، پرزهای ناشی از اسفنج یا پودر تالک به جا مانده از دستکش‌های جراحی عواملی هستند که باعث بروز چسبندگی‌های بافت رحم می‌شوند. در واقع، اجسام خارجی نوعی واکنش التهابی در بدن ایجاد می‌کنند که باعث تشکیل چسبندگی بین بافت‌های دیواره رحم می‌شود.
روش درمان چسبندگی رحم
جراحان زنان معمولا برای درمان چسبندگی رحم، عمل جراحی و برداشتن قسمت‌های چسبیده شده به دیواره رحم را توصیه می‌کنند که به «هیستروسکوپی» معروف است. جراح پس از عمل، نوعی وسیله همانند سوند پلاستیکی را به‌طور موقت داخل رحم قرار می‌دهد که دیواره‌های رحم را به‌منظور جلوگیری از چسبندگی مجدد، از هم جدا نگه می‌دارد.
علاوه‌بر این، درمان‌های هورمونی که با تجویز استروژن و پروژسترون صورت می‌گیرد و نیز داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز از گزینه‌های پیشنهادی جراحان زنان در مواجهه با مبتلایان به چسبندگی‌های رحمی به‌شمار می‌رود که غالبا پس از عمل جراحی و جهت کاهش خطر عود بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جراحان زنان معمولا از روش سونوگرافی ترانس واژینال به‌منظور شناسایی و مشاهده ضخامت لایه‌های چسبنده داخل رحم استفاده می‌کنند و از این طریق می‌توانند دید بهتری نسبت به منطقه‌ای که باید مورد عمل جراحی قرار گیرد، پیدا کنند. از سوی دیگر، پزشک ممکن است از بافت داخل آندومتر (لایه پوششی داخلی رحم) نمونه‌برداری کند تا طبیعی یا غیرطبیعی بودن بافت داخل رحم را مورد بررسی قرار دهد.
استروژن خوراکی که معمولا پزشک بعد از عمل جراحی برای بیمار تجویز می‌کند، علاوه بر تقویت رشد پوشش داخلی رحم، از رشد مجدد بافت زخم در داخل رحم جلوگیری می‌کند. گاهی پزشک ممکن است هفت تا ۱۴ روز پس از انجام نخستین عمل جراحی، عمل دیگری را توصیه کند تا مانده‌های احتمالی چسبندگی رحمی را نیز خارج کنند.طی این جراحی، پزشک از ابزار کوچک و انعطاف‌پذیری به نام «هیستروسکوپ» برای شناسایی بافت‌های چسبنده‌ای استفاده می‌کند که مجدد تشکیل شده‌اند و در واقع به کمک این ابزار، این بافت‌ها را از بین می‌برد.
این فرآیند جراحی در فواصل ۷ تا ۱۴ روزه از هم مجدد صورت می‌گیرد تا زمانی که دیگر بافت چسبنده‌ای داخل رحم مشاهده نشود.
ولی به‌طور کلی، این جراحی بیشتر از سه مرتبه برای بیماران انجام نمی‌گیرد. قرار دادن بالون داخل رحمی از دیگر گزینه‌هایی است که جراحان زنان ممکن است در دستور کار خود قرار دهند. آنها یک بالون باد شده یا وسیله‌ای را همانند «آی‌یوی‌دی» داخلی رحمی، پس از نخستین عمل جراحی در درون محفظه رحم قرار می‌دهند تا از رشد مجدد بافت‌های چسبنده جلوگیری کنند. جراحان زنان معتقدند که پوشیدن شلوارهای تنگ و فاق کوتاه از عمده دلایل بروز چسبندگی‌های رحمی در زنان و دختران جوان به‌شمار می‌رود.
پیشگیری چسبندگی رحم
در بروز چسبندگی‌های رحمی عوامل متعددی دخیلند ولی به‌طور کلی، زنان با رعایت برخی موارد می‌توانند تا حد زیادی مانع از بروز چنین مشکلی شوند. برخی عادات و سبک زندگی‌های امروزی به‌گونه‌ای است که افراد را در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌دهد. پوشیدن شلوارهای تنگی که غالبا فاق‌های کوتاهی دارند در سال‌های اخیر مد شده به حدی که به سختی می‌توان شلواری مناسب برای خرید پیدا کرد.
جراحان زنان معتقدند که پوشیدن شلوارهای تنگ و فاق کوتاه از عمده دلایل بروز چسبندگی‌های رحمی در زنان و دختران جوان به‌شمار می‌رود. در واقع، این شلوارها به دلیل تنگ بودن، مسیر گردش هوا را مسدود کرده و در ناحیه تناسلی رطوبت ایجاد می‌شود که علاوه بر بالا رفتن خطر بروز عفونت‌های قارچی در ناحیه تناسلی و نیز عفونت‌های میکروبی در ناحیه مقعد و گسترش آنها، احتمال چسبندگی رحم به دلیل فشار ایجاد شده روی این نقطه بسیار شایع است. همچنین حفظ بهداشت در زنان از دیگر مواردی است که میتواند به کاهش خطر چسبندگی‌های رحم کمک کند.