گرید جفت در بارداری

جفت عضوی است که در تمام طول بارداری وظیفه انتقال اکسیژن و مواد مغذی را به جنین و همچنین دفع مواد زاید را بر عهده دارد. رشد جفت اهمیت بسیاری دارد از این رو پزشکان برای تعیین میزان رشد آن عنوان «گرید» را در نظر گرفته اند، کمترین میزان رشد جفت از گرید صفر شروع می شود و تا گرید 3 که رشد کامل است ادامه دارد.

گرید جفت (پلاسنتا) به سیستم درجه بندی جفت بر اساس بلوغ اشاره دارد. این گرید در درجه اول بر طبقه بندی تاثیر می گذارد. 

تعریف گرید جفت

بسته به رشد جفت و پیشرفت بارداری، جفت را از صفر تا 3 درجه­ بندی می­ کنند، مثلاً در اوایل بارداری درجه یا گرید جفت با صفر شروع شده و به مرور با پیشرفت بارداری درجه آن افزایش می ­یابد. این درجه بندی یا گرید با استفاده از سونوگرافی و بر اساس رشد جفت انجام می­ شود.  

وضعیت گرید جفت در ماه های مختلف

گرید صفر جفت:

• اواخر سه ماهه اول بارداری تا اوایل سه ماهه دوم بارداری یعنی کمتر از هفته 18 بارداری گرید جفت صفر است. 
• گرید صفر جفت به معنای آن است که جفت به شکل یک صفحه صاف و یک خط کاملاً متراکم است.
• گرید صفر جفت یعنی جفت دارای بافت (echotexture) یکنواخت و بدون نواحی پرتراکم (echogenic) است.
• در گرید صفر جفت لایه داخلی جفت فاقد تراکم (Echogenicity) است.

گرید 1 جفت:

• در اواسط سه ماهۀ دوم بارداری تا اوایل سه ماهه سوم بارداری یعنی هفته 18 تا هفته 29 گرید جفت باید 1 باشد. 
• گرید 1 جفت به مرحله اولیه رشد جفتی گفته می شود. 
• گرید 1 جفت به معنای آنست که صفحه کوریونی جفت یک خط کامل ناگسسته است که تمامی نوسانات آن به خوبی مشاهده می­ شود.
• در گرید یک ، جفت ماده جفتی حاوی چند ناحیه اکوژنیک (متراکم) با پراکندگی تصادفی است.

گرید 2 جفت:

• اواخر سه ماهه سوم بارداری یعنی بعد از هفته 30 گرید جفت به 2 می رسد.
• در گرید 2 جفت فرورفتگی­ ها و برجستگی­ های صفحه کوریونی مشخص هستند.
• مواد جفتی به طور کلی با تراکم­ های اکوژنیک تقسیم بندی شده اند.
• در گرید 2 جفت، نقاط سفید لپه مانندی بر اثر  کلسیفیکاسیون (تجمع کلسیم) موجود است.

گرید 3 جفت:

• بعد از هفته 39 بارداری یعنی در مرحله آخر رشد جفت گرید آن به 3 می رسد.
• در گرید 3 جفت، لایه قاعده ­ای و صاف جفت زخیم تر و بزرگتر است.
• در گرید 3 جفت ماده جفتی به دو لوب مشابه تقسیم شده و مرز بین این دو لوب مشخص است.
• پهنای صفحه جفت در گرید 3 بزرگ تر و متراکم ­تر است.

 اندازه گیری گرید جفت یا سن جفت به چه صورت است؟

روش اندازه گیری گرید جفت به تفسیر تصاویر سونوگرافی توسط پزشک بستگی دارد. پزشکان ممکن است یک نتیجه مشابه را تفسیر کنند.

آیا گرید جفت بر زایمان تاثیرگذار است؟

تأثیر گرید جفت بر زایمان دشوار است. کارشناسان نظرات متفاوتی در مورد اهمیت جفت بر زایمان دارند. برخی از تغییرات جفتی در دوران بارداری به عنوان بخشی طبیعی از بارداری در نظر گرفته شده و مورد توجه قرار نگرفته اند. 

تغییرات قبل از هفته 32

درجه بندی جفت قبل از هفته 32 بارداری، طبقه بندی زودرس است. این طبقه بندی با خطر بالقوه عوارض حاملگی و زایمان همراه است. از جمله:

•  خونریزی شدید پس از زایمان یا خونریزی پس از زایمان
•  انقباض جفت
•  نوزاد نارس
•  تولد نوزاد مرده

تغییرات بین هفته 28 تا 36 

برخی مطالعات نشان می دهد داشتن جفت گرید III در هفته 28 تا 36 بیشتر در معرض خطر بارداری خطرناک تر از بارداری سالم است. یک مطالعه نشان می دهد که زنان مبتلا به بارداری پر خطر که طبقه بندی جفت بین هفته 28 تا 34 دارند، نیاز به نظارت بیشتری دارند. بعضی از نمونه های حاملگی پر خطر شامل بارداری هایی است که توسط جفت پراییا، دیابت، فشار خون بالا و یا کم خونی شدید ایجاد می شوند

تغییرات از هفته 36

یک مطالعه نشان می دهد که داشتن جفت کلاس III در هفته 36 با افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری و داشتن یک نوزاد کم وزن همراه است. از این رو اسکن اولتراسوند که درجه بندی جفتی را در هفته 36 نشان می دهد ممکن است در تشخیص حاملگی های پر خطر کمک کند.

تغییرات از هفته 37 تا 42

گرید III جفتی از هفته 37 به بعد در 20 تا 40 درصد حاملگی های طبیعی یافت می شود.  اثرات طبقه بندی جفت به عوامل زیر بستگی دارد:

• چقدر زود تغییرات دیده می شود
• شدت تغییرات
•  پر خطر بودن یا کم خطر بودن حاملگی 
•  نظر پزشک 

آیا در صورت گرید جفت یا پیری زودرس نوزاد آسیب می بیند؟

برخی مطالعات پیشنهاد کرده اند که درجه بندی جفتی قبل از هفته 32 بارداری می تواند منجر به نوزاد کم وزن و حتی مرگ نوزادان شود. برخی مطالعات نشان داده اند داشتن جفت کلاس II بین هفته 30 تا 34 می تواند منجر به وزن کم نوزاد شود. زایمان زودرس و تولد نوزاد نارساما این مسئله بیشتر در میان خانم هایی که در دوران بارداری سیگار می کشند دیده می شود.

چه کاری برای جلوگیری از گرید اولیه یا پیری جفت صورت دهیم؟

علل پیری هنوز ناشناخته است، بنابراین تعیین روش جلوگیری دشوار می باشد. با این حال، تحقیقات نشان می دهد که کلسیفیکاسیون جفتی در موارد زیر بیشتر دیده می شود:

•  زنان جوان
•  حاملگی اول
•  زنانی که در حین بارداری سیگار می کشند

چه عواملی بر سلامت جفت تاثیر گذار است:

 جفت باید به درستی کار خود را انجام دهد تا جنین بتواند رشد کند و سالم بماند. اگر جفت دچار مشکل شود، رشد جنین با اختلال مواجه شده و حتی ممکن است سقط شود. به همین دلیل باید به عوامل آسیب رسان به جفت توجه بیشتری داشته باشید: 

عوامل تاثیرگذار بر سلامت جفت عبارتند از:

• فشار خون بالا
• بارداری بالای 40 سال
• بارداری چندقلویی
• جراحی رحم قبل از بارداری
• پارگی کیسه مایع آمنیوتیک قبل از زایمان
• مشکلات لخته شدن خون
• مصرف داروهای غیرمجاز یا هر ماده دیگری که در دوران بارداری ممنوع است.
• صدمه و ضربه شدید به شکم

شیوه مراقبت از جفت

برای مراقبت از جفت اقدامات زیر لازم است:

• از حرکت و تکان­ های ناگهانی به جلو و عقب خودداری کنید. برای پیشگیری از این حالت، به هنگام مسافرت کمربند ایمنی را ببندید. در دوران بارداری از استعمال دخانیات و مواد مخدر که ممکن است به جفت و جنین آسیب برساند، خودداری کنید.
• سبزیجات دارای برگ سبز، غلات کامل، آجیل مانند بادام و چربی های سالم مانند آوکادو استفاده کنید. از مصرف نمک و غذاهای فرآوری شده تا سرحد امکان خودداری کنید. از غذاهایی میل نمائید که به راحتی قابل هضم هستند.
• در صورت موافقت پزشک ورزش کنید. پارامتر فعالیت فیزیکی را که پزشک تعیین کرده است، رعایت کنید. تمرینات کف پا، پیاده روی سریع و یوگای بارداری چند نمونه هستند.
• سعی کنید حرکات ناگهانی مانند خم شدن یا چرخش رو به جلو را به حداقل برسانید.
• در دوران بارداری باید به طور منظم تحت معاینه قرار بگیرید. این معاینات منظم به پزشک امکان می­ دهد تا در صورت بروز جفت قدامی، اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهد. در صورت بروز هر گونه درد شکمی یا خونریزی واژینال در دوران بارداری، بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید.
• در صورت احساس درد در شکم یا هر گونه خونریزی­ های واژینال، مراتب را به اطلاع پزشک برسانید. شاید درد یا خونریزی شما بی خطر باشد ولی بهتر است پزشک منبع مشکل را پیدا کند. اگر درد به دلیل کندگی جفت اتفاق افتاده باشد، هر گونه تاخیر در درمان و مراقبت پزشکی ممکن است به بهای جان بیمار تمام شود. درد در پشت، انقباضات زودهنگام رحمی یا ترومای (ضربه) شکمی را به پزشک گزارش کنید.

اگر سونوگرافی مشکلات مربوط به جفت را به موقع نشان دهد، بسیاری از عوارض و خطرات مربوط به جفت قدامی قابل کنترل است. قرارگیری جفت در قسمت قدامی رحم امری عادی بوده و پزشکان می توانند بارداری را با چین موقعیت جفتی کنترل نماید. در مورد جفت قدامی نگرانی به خود راه ندهید و فرامین پزشک را به کار بندید. غذای سالم بخورید، خوب بخوابید و از این فرصت طلایی حداکثر لذت را ببرید.