عمل جراحی فیبروم رحم یا میومکتومی

میومکتومی روشی برای برداشت فیبروم رحم است. فیبروم رحم یا فیبروئیدهای رحمی توده های غیرسرطانی شایعی در رحم هستند که معمولا در سنین باروری ایجاد می شوند اما می توانند در هر سنی اتفاق بیفتند.

هدف از جراحی میومکتومی برداشت فیبروم یا فیروئیدهایی است که منجر به بروز علائم بیماری شده و سپس بازسازی رحم است. بر خلاف هیسترکتومی که در آن کل رحم برداشته می شود در میومکتومی تنها فیبروم ها برداشته و باقی رحم به صورت دست نخورده باقی می ماند.

در خانم هایی که میومکتومی انجام می دهند، علائمی مانند خونریزی های سنگین قاعدگی و فشار لگنی بهبود می یابد.

میومکتومی چرا انجام می شود؟

پزشک ممکن است انجام میومکتومی را برای فیبروم های رحمی توصیه کند که منجر به بروز علائم آزاردهنده ای در شما شده اند به نحوی که در عملکرد روزمره شما تداخلی ایجاد کرده اند. اگر شما به انجام جراحی نیاز داشته باشید، دلایل ترجیح میومکتومی به جای هیسترکتومی برای درمان فیبروم رحم عبارت است از:

• ممکن است شما بخواهید بچه دار شوید.
• شما بخواهید رحم خود را حفظ کنید.
• پزشک مشکوک شود که فیبروم رحم ممکن است بر باروری شما تاثیر بگذارد.

خطرات و عوارض بعد از عمل فیبروم رحم یا میومکتومی:

میومکتومی عوارض کمی دارد اما با این حال این روش چالش هایی را در پی دارد. خطرات و عوارض میومکتومی عبارت است از:

• از دست رفتن خون زیاد: خیلی از خانم ها به دلیل خونریزی های سنگین قاعدگی دچار آنمی یا کم خونی هستند و بنابراین در خطر بیشتری برای مشکلات مربوط به از دست رفتن خون قرار دارند. پزشک ممکن است راه هایی را قبل از جراحی فیبروم رحم یا میومکتومی به شما توصیه کند تا تعداد سلول های خونی خود را افزایش دهید. در طول میومکتومی جراحان اقداماتی را برای پیشگیری از خونریزی بیش از حد انجام می دهند از جمله مسدود کردن جریان از شریان های رحمی و تزریق داروهایی پیرامون فیبروم ها که منجر به محافظت عروق شود. تحقیقات نشان می دهد از دست رفتن خون بین میومکتومی و هیسترکتومی مشابه است. بنابراین در هر دو روش میزان خون از دست رفته در رحم های بزرگتر، بیشتر است.
• بافت زخمی: شکاف رحم برای برداشت فیبروم های رحم می تواند منجر به چسبندگی بافت های زخمی شود که ممکن است بعد از جراحی میومکتومی ایجاد شود. در خارج از رحم این چسبندگی ها می تواند ساختارهای مجاور را گرفتار کند و سبب انسداد لوله های فالوپ و یا مشکلاتی در روده شود. به ندرت این چسبندگی ها می تواند داخل رحم ایجاد شود و منجر به پریودهای سبکی شده و حتی می تواند مشکلاتی را برای باروری به همراه داشته باشد (سندرم آشرمن). میومکتومی لاپاراسکوپی می تواند منجر به چسبندگی کمتری در مقایسه با میومکتومی شکمی (لاپاراتومی) شود.
• عوارضی برای بارداری یا زایمان یا حاملگی بعد از انجام میومکتومی: بارداری یا حاملگی بعد از انجام میومکتومی می تواند با برخی ریسک ها حین زایمان همراه باشد. اگر جراح در هنگام میومکتومی شکاف عمیقی را روی دیواره رحم ایجاد کرده باشد، پزشکی که بارداری بعدی را انجام می دهد ممکن است انجام سزارین را به شما پیشنهاد کند تا از پارگی رحم در طول زایمان جلوگیری کند، پارگی رحم عارضه بسیار نادری است که ممکن است اتفاق بیفتد. فیبروم رحم همچنین با عوارض بارداری ارتباط دارند.
• احتمال اندک برای هیسترکتومی: به ندرت اتفاق می افتد در صورتی که خونریزی غیر قابل کنترل باشد و یا سایر ناهنجاری ها علاوه بر فیبروم حین جراحی مشخص شود، پزشک ناچار خواهد شد تا کل رحم را خارج کند.
• احتمال اندک برای انتشار یک تومور سرطانی: به ندرت پیش می آید که تومورهای سرطانی به جای فیبروم رحم اشتباه گرفته شوند. اگر تومور به قطعات کوچکی تبدیل شود شانس گسترش آن افزایش خواهد یافت. ریسک این اتفاق در دوران بعد از یائسگی و با افزایش سن فرد افزایش می یابد.

استراتژی هایی برای پیشگیری از عوارض احتمالی جراحی فیبروم رحم یا میومکتومی:

برای به حداقل رساندن عوارض و خطرات میومکتومی پزشک ممکن است توصیه های زیر را داشته باشد:

• مصرف مکمل های آهن و ویتامین ها: اگر شما دچار آنمی ناشی از فقر آهن به دلیل پریودهای سنگین باشید، پزشک ممکن است استفاده از مکمل های آهن و ویتامین ها را به شما پیشنهاد کند تا قبل از جراحی تعداد سلول های خونی تقویت شود.
• درمان هورمونی: استراتژی دیگر برای اصلاح آنمی یا کم خونی درمان هورمونی قبل از جراحی است. پزشک ممکن است برای شما آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین یا GnRH، قرص های کنترل بارداری یا سایر داروهای هورمونی را تجویز  کند تا جریان خون قاعدگی را کاهش داده و یا متوقف کند. آگونیست GnRH تولید استروژن و پروژسترون را متوقف کرده و قاعدگی را متوقف می کند و سبب ساخت هموگلوبین و ذخایر آهن می شود.
• درمانی برای کوچک کردن فیبروم های رحم یا فیبروئیدها: درمان های هورمونی مانند آگونیست GnRH می تواند فیبروم ها را کوچک کرده و سبب آسیب کمتر به رحم می شود به عبارتی برش افقی کوچک تری روی رحم انجام شده و یا به جای جراحی باز از روش لاپاراسکوپی می توان استفاده کرد.

در اغلب خانم ها آگونیست GnRH سبب علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و خشکی واژن می شود. به هر حال این علائم بعد از قطع مصرف دارو از بین می رود. این درمان عموما چند ماه قبل از جراحی میومکتومی انجام می شود.

شواهد نشان می دهد که همه خانم ها نباید از این داروهای آگونیست قبل از میومکتومی استفاده کنند. آگونیست های GnRH می تواند فیبروم را به اندازه ای کوچک کند که در تشخیص و برداشت آن اختلال ایجاد کند. هزینه این داروها و عوارض جانبی آن باید با در نظر گرفتن مزایای استفاده از این داروها تعدیل شود.

داروهایی که عملکرد پروژسترون را تعدیل می کنند نیز ممکن است به کاهش علائم و کوچک شدن فیبروم کمک کند.

برای جراحی میومکتومی یا برداشت فیبروم رحم چه آمادگی لازم است؟

• غذا و داروها:

 در ساعت های قبل از جراحی میومکتومی شما باید از خوردن و نوشیدن پرهیز کنید. باید توصیه های پزشک متخصص زنان را بر اساس ساعت های مخصوص رعایت کنید. اگر شما دارویی خاص مصرف می کنید از پزشک بپرسید که در روزهای قبل از جراحی آیا لازم است که تغییری در مصرف داروها ایجاد کنید یا خیر. در صورتی که از سایر داروهایی که تهیه آن بدون نسخه آزاد است مانند ویتامین ها و مکمل ها استفاده می کنید پزشک خود را مطلع سازید.

• در مورد انواع بیهوشی که ممکن است دریافت کنید با پزشک خود مشورت کنید:

بیهوشی عمومی بدان معناست که شما در حین جراحی میومکتومی بیدار نیستید. این روش در برخی میومکتومی های هیسترسکوپی و لاپاراسکوپی، رباتی و یا شکمی انجام می شود.

بیهوشی اسپینال که طی آن دارو وارد کانال نخاعی می شود به نحوی که اعصاب بخش پایینی بدن بی حس می شود. این روش در برخی میومکتومی های هیسترسکوپی استفاده می شود.

سایر آماده سازی ها قبل از عمل میومکتومی:

با توجه به نوع جراحی که دارید لازم است بخشی از یک روز یا تمام طول شبانه روز را در بیمارستان بمانید. میومکتومی باز شکمی معمولا مستلزم بستری شدن به مدت دو تا سه روز در بیمارستان است. در برخی موارد میومکتومی لاپراسکوپی تنها مستلزم اقامت یک شبانه روز در بیمارستان است. میومکتومی هیسترسکوپی اغلب بدون اقامت شبانه در بیمارستان انجام می شود.

بهتر است در روز جراحی میومکتومی کسی شما را همراهی کند.

عمل میومکتومی یا فیبروم رحم چطور پیش می رود؟

با توجه به اندازه، تعداد و موقعیت فیبروم ها، جراحان زنان ممکن است یکی از روش های زیر را برای جراحی میومکتومی انتخاب کنند:

میومکتومی شکمی:

در میومکتومی شکمی یا لاپاراتومی جراح شکافی روی ناحیه زیر شکم ایجاد می کند تا بتوان برای برداشت فیبروم رحم یا فیبروئید به رحم دسترسی داشت. جراح به واسطه یکی از دو روش زیر حفره لگنی را برش می دهد:

• برش افقی بر اساس خط بیکینی که حدود 2.5 سانتی متر بالای استخوان شرمگاهی ایجاد می شود. این برش خط طبیعی پوست را دنبال می کند و بنابراین اسکاری نازک تر را ایجاد کرده و سبب درد کمتری در مقایسه با برش عمودی می شود. این برش ممکن است 3 تا 4 اینچ (8 تا 10 سانتی متر) باشد اما ممکن است کمی درازتر نیز شود. از آن جایی که در این برش محدودیت دسترسی به حفره لگن وجود دارد ممکن است در صورت بزرگ بودن فیبروم این روش چندان مناسب نباشد.
• برش عمودی که در میانه شکم انجام می شود و از زیر ناف تا بالای استخوان شرمگاهی ادامه پیدا می کند. این برش در مقایسه با برش افقی دسترسی بیشتری را برای جراح فراهم می آورد و خونریزی را کاهش می دهد. این برش به ندرت استفاده می شود مگر آن که رحم بسیار بزرگ باشد.

 میومکتومی لاپاراسکوپی یا رباتیک:

این روش با حداقل تهاجم به جراح این امکان را می دهد که به فیبروم دسترسی داشته و آن را از طریق برش کوچک در ناحیه شکمی از بین ببرد.

• میومکتومی لاپاراسکوپی: جراح برش کوچکی را نزدیک ناف ایجاد می کند. سپس لاپاراسکوپ را وارد شکم می کند. لاپاراسکوپ تیوبی نازک و مجهز به دوربین است. جراح با استفاده از ابزارهایی که از طریق این شکاف کوچک وارد شکم می کند جراحی را انجام می دهد.
• میومکتومی رباتیک: ابزارها همانند میومکتومی لاپاراسکوپی از طریق برشی کوچک وارد بدن می شود و جراح حرکت ابزارها را از کنسولی جدا کنترل می کند.

برخی اوقات فیبروم به تکه های کوچکی بریده شده و از طریق برشی کوچک در دیواره شکم برداشته می شود. سایر اوقات فیبروم از طریق برش بزرگتر در شکم برداشته می شود و بنابراین می تواند بدون تکه تکه شدن برداشته شود. به ندرت پیش می آید که فیبروم از طریق برشی روی واژن برداشته شود (colpotomy).

جراحی لاپاراسکوپی و رباتیک در مقایسه با میومکتومی یا لاپاراتومی از برش کوچکتری استفاده می کند. این بدان معناست که شما درد کمتری را خواهید داشت و مقدار خون از دست رفته کاهش یافته و شما سریع تر به فعالیت های روزمره خود بازخواهید گشت.

میومکتومی هیسترسکوپی:

برای درمان فیبروم ها یا فیبروئیدهایی که تا حد قابل توجهی در حفره رحمی بالا رفته است جراح ممکن است انجام میومکتومی هیسترسکوپی را پیشنهاد دهد. در این روش جراح با استفاده از واژن و یا سرویکس ابزاری را وارد رحم می کند تا فیبروم رحم را از بین برد.

میومکتومی هیسترسکوپی عموما به این ترتیب پیش می رود:

• جراح ابزاری کوچک و مجهز به نور را به نام resectoscope از طریق واژن و یا سرویکس وارد رحم می کند. این دستگاه با استفاده از لیزر و یا جریان برق می تواند بافت را برش دهد.
• محلولی نمکی استریل و شفاف وارد رحم می شود تا حفره رحمی را باز کرده و امکان معاینه دیواره های رحم را فراهم آورد.
• با استفاده از resectoscope، جراح تکه هایی از فیبروم را تراش داده تا با سطح حفره رحمی هم تراز شود.
• بافت های فیبروم حذف شده با محلول شفاف شسته شده و رحم حین جراحی متسع می شود.
•  در موارد نادر جراح ممکن است از لاپاراسکوپ استفاده کرده و آن را وارد شکاف کوچکی کند که روی شکم ایجاد شده به این ترتیب ارگان های لگنی را بازبینی کرده و فضای خارج رحم را در طول میومکتومی هیسترسکوپی پیچیده مانیتور می کند.

مراقبتهای بعد از عمل میومکتومی:

به هنگام مرخص شدن از بیمارستان پزشک برای شما داروهای ضد درد یا مسکن خوراکی تجویز خواهد کرد و به شما توصیه هایی می کند که چطور مراقبتهای بعد از عمل میومکتومی را داشته باشید و در مورد محدودیت های غذایی و محدودیت های مربوط به فعالیت های فیزیکی با شما صحبت خواهد کرد. شما ممکن است چند روز تا یک هفته بعد از عمل میومکتومی بسته به نوع جراحی که انجام داده اید انتظار لکه بینی واژینال را داشته باشید.

نتایج بعد از عمل میومکتومی یا برداشت فیبروم رحم:

نتایج حاصل از میومکتومی عبارت است از:

• تخفیف علائم: بعد از جراحی میومکتومی در اغلب خانم ها علائم آزاردهنده تخفیف می یابد. این علائم عبارت است از خونریزی های سنگین و بیش از حد قاعدگی و درد و فشار لگنی
• بهبود ناباروری و توانایی برای حاملگی بعد از میومکتومی: برداشت فیبروم رحمی پیشرونده در رحم با استفاده از میومکتومی هیسترسکوپی می تواند ناباروری را بهبود داده و نتایج باروری را تقویت کند. بعد از میومکتومی حداقل سه ماه قبل از تلاش برای باردار شدن باید صبر کرد تا زمان کافی برای بهبود رحم وجود داشته باشد.

تومورهای کوچک که در طول جراحی مشخص می شود می تواند در نهایت رشد کرده و منجر به بروز علائم شود. فیبروم های جدید نیز می تواند ایجاد شود که ممکن است به درمان نیاز داشته و یا نیاز نداشته باشند.