تغییرات سینه ها در دوران بارداری:
درد پستان بیشتر به علت تولید بیش از حد هورمون های استروژن و پروژسترون است. افزایش ترشح این هورمون ها موجب افزایش جریان خون و تغییرات نسج پستان می شوند و در نتیجه ممكن است شما در پستان هایتان احساس تورم، درد، سوزش و گز گز، و حساسیت غیرعادی در لمس داشته باشید. بعضی از خانم ها معتقدند كه این ناراحتـی مانند حالت تشـدید شده درد پستان ها درست قبل از شروع قاعدگی است. حساسیت پستان در لمس یكی از علائم اولیه بارداری است و معمولاً حدود هفته ۴ تا ۶ بارداری شروع شده و در تمام طول سه ماهه اول باقی می ماند.
در حدود ۸ هفتگی پستان ها شروع به بزرگ شدن می كنند و در تمام دوران بارداری مرتب بزرگتر می شوند. ممكن است پستان هایتان یك یا دو سایز بزرگتر شود. بخصوص اگر اولین بار است كه باردار شده اید. ممكن است پستان هایتان خارش داشته باشد زیرا پوست روی آن مرتباً در حال كش آمدن است. حتی ممكن است خطوطی نیز روی آن ها بوجود آید. ولی اگر پستان هایتان خیلی بزرگ نشد نگران نشوید. این حالت نیز طبیعی است و به هیچ وجه به معنای آن نیست كه شما قادر به شیر دادن نخواهید بود. ممكن است وریدها از زیر پوسـت قابل رویت باشند و نوك پستان نیز پر رنگ تر و بزرگتر شود (رنگدانه هایش بیشتر شود). بعد از اولیـن ماه ها، آرئول ها- یعنـی قسمت دایره ای رنگدانه دار دور نوك پستان- نیز پر رنگ تر و بزرگتر می شود. ممكن است پیش از این متوجه برآمدگی های كوچك در آرئول نشده باشید ولی در دوران بارداری این برآمدگی ها كه نوعی تجمع چربی هستند و توبركول های مونت گومری خوانده می شوند، خیلی بزرگتر می شوند. این تغییرات، پستان های شما را آماده شیردهی می كند.
در طول آخرین ماههای بارداری ممكن است ماده زرد رنگ غلیظی از سینه شما نشت كند. این ماده كولوستروم یا آغوز (Colostrum) خوانده می شود و نوعی شیر مخصوص است كه در روزهای اول شیردهی ترشح میشود. با اینحال اگر چنین نشتی بوجود نیامد نگران نشوید. پستان های شما درحال تولید كولوستروم است حتی اگر شما آثاری از آن مشاهده نكنید.
بهترین راه، استفاده از سینه بندهای مناسب است. ممكن است در دوران بارداری استفاده از سینه بندهای فنردار برای شما ناراحت كننده باشد. سینه بندهای نخی بهتر و راحت تر از انواعی هستند كه از الیاف مصنوعی تهیه شده اند. برای پیشگیری از سائیدگی، سینه بندی را انتخاب كنید كه از پارچه نـرمی تهیـه شده و نـزدیـك نوك پستـان درز نـدارد. سینه بندی كه در طول روز استفاده می كنید باید به نگهداشتن پستان ها كمك كند بنابراین از یك سینه بند مخصوص بارداری استفاده كنید. (در طول سه ماهه سوم میتوانید یك سینه بند مخصوص شیردهی تهیه كنید چون در صورتیكه بخواهید فرزندتان را شیر بدهید بزودی به آن نیاز خواهید داشت.) در طول شب از سینه بندهای مخصوص خواب در دوران بارداری استفاده كنید كه از الیاف نخی و نرم تهیه شده و در فروشگاه لوازم بارداری موجود است. هنگام انجام حركات ورزشی بخصوص لازم است كه از یك سینه بند كاملاً اندازه و نگهدارنده استفاده كنید زیرا پستان های شما سنگین تر شده اند. سینه بندی كه مخصوص حركات ورزشی تهیه شده باشد به نگهداشــتن پستان ها كمك بیشتری كرده و ناراحتی شما را به حداقل می رساند. هنگام خرید سینه بند دقت كنید كه آنها را كمی بزرگتر از اندازه خود تهیه كنید تا جای اضافی برای رشد پستان ها و بزرگتر شدن شكم در حد یك یا دو سایز (هم در سطح cup سینه بند و هم در سطح دوره آن) را داشته باشد. بهترین كار آنست كه سینه بندی را بخرید كه اگر قزن قفلی آن را در حد تنگترین اندازه ببندید كاملاً مناسب و اندازه باشد. بنابراین جای كافی برای گشاد كردن خواهد داشت. بهتراست درست قبل از زایمان یك سینه بند مخصوص شیردهی بخرید.
تیرگی پوست در زمان حاملگی
تیرگی پوست بصورت لكه های نامنظم در حدود ۷۰% از زنان حامله دیده می شود. زنانی كه پوست تیره دارند بیشتر در معرض این لكه ها قرار دارند. این لكه ها بیشتر در نواحی دور لب بالا، بینی، بالای گونه ها، و پیشانی دیده می شوند و گاهی به صورت یك ماسك صورت را می پوشانند. این لكه ها كه عموماً “ماسك حاملگی” خوانده می شوند (ولی نام علمی آنها كلوآسما یا ملاسما [chloasma or melasma] است ممكن است در نواحی ساعت و دیگر قسمت های بدن كه در معرض نور آفتاب قرار دیده شوند و با هر حاملگی واضح تر می شوند.
علاوه بر این، نوك پستان، كك مك یا خال، محل زخم ها، پوست دور ناحیه تناسلی، و نواحی از پوست كه در معرض اصطكاك قرار دارند (نظیر زیر بغل و كشاله ران) در زمان حاملگی تیره تر یا اصطلاحاً هیپرپیگمانته (Hypertigmanted) می شوند. تمام این تغییرات ناشی از افزایش موقتی (و بی ضرر) تولید ملانین در بدن است. ملانین ماده ای است كه رنگ مو، پوست و چشم از آن ناشی می شود. تیرگی پوست ظرف چند ماه پس از حاملگی از بین می رود، هر چند در بعضی از زنان این تغییرات رنگدانه هیچگاه كاملاً برطرف نمی شوند.
خطوط تیره روی شکم
این خط كه “خط سیاه” یا Linea Nigra خوانده می شود در واقع همان “خط سفید” یا Linea Alba است كه بطور طبیعی از بالای شكم و زیر آبگاه تا قسمت پایینی شكم و استخوان عانه ادامه دارد و در حالت طبیعی به رنگ پوست بوده و دیده نمی شود. افزایش تولید ملانین باعث سبب تیره شدن این خط می شود. این خط نیز در بیشتر موارد چند ماه پس از زایمان رنگ قبلی خود را باز می یابد.
برای جلوگیری از تیرگی پوست در زمان حاملگی چه می توان كرد؟
تیرگی پوست معمولاً بعد از زایمان برطرف می شود ولی برای به حداقل رساندن آن در زمان حاملگی می توان توصیه های زیر را بكار بست:
دوری از آفتاب: این نكته بسیار مهم است زیر قرار گرفتن در معرض آفتاب تغییرات رنگدانه ها را تشدید می كند. سعی كنید از یك ضد آفتاب با طیف وسیع كه در مقابل هر دو نوع اشعه های UVA و UVB محافظت ایجاد می كند و SPF آن ۳۰ یا بیشتر باشد بصورت روزانه استفاده كنید. (SPF خصوصیتی از كرم های ضد آفتاب است كه قدرت آنها را در محافظت از پوست در مقابل اشعه نشان می دهد. این عدد معمولاً روی جعبه ضد آفتاب نوشته شده است و هر چه عدد آن بزرگتر باشد نشان دهنده قدرت محافظت بیشتر است.) اگر حتی هوا آفتابی هم نباشد باید از ضد آفتاب استفاده كرد و در صورتیكه ساعاتی را بیرون از منزل می گذرانید می توانید بیش از یك بار در روز هم استفاده كنید. در واقع، حتی اگر برنامه ندارید از خانه خارج شوید سعی كنید مالیدن ضد آفتاب را به برنامه روتین هر روز صبحتان تبدیل كنید. اگر بیرون می روید علاوه بر ضد آفتاب از كلاه لبه دار هم استفاده كنید. همچنین سعی كنید مدت قرار گرفتن در معرض نور آفتاب را بویژه بین ساعت ۱۰ صبح و ۲ بعد از ظهر كاهش دهید.
از كرم ها و تمیز كننده های پوستی ملایم استفاده كنید. از بكار بردن كرم هایی كه پوستتان را تحریك می كنند خودداری كنید زیرا باعث بدتر شدن تیرگی می شوند.
بعد از زایمان
بعد از زایمان هم به محافظت پوست خود از نور آفتاب ادامه دهید. در بیشتر موارد، تیرگی های بوجود آمده به آهستگی و بدون هیچگونه درمانی برطرف می شوند. اما باید توجه داشت كه در تعداد كمی از زنان، داروهای ضد بارداری كه حاوی استروژن هستند (نظیر قرص های ضد حاملگی) می توانند سبب ایجاد كلوآسما شوند. در صورتیكه تیرگی پوست در حد ناراحت كننده باشد بهتر است روش دیگری برای جلوگیری از بارداری بكار رود.
اگر بعد از گذشت چند ماه از زایمان، لكه های تیره همچنان وجود داشته باشند می توان از كرم های روشن كننده پوست نظیر هیدوركینون (كه بعضی از انواع آن ضد آفتاب هم در خود دارند) و یا یك داروی موضعی حاوی ترتینوئین (Retin-A) و یا داروهای خوراكی نظیر گلوكولیك اسید استفاده كرد. اگر به متخصص پوست مراجعه كنید احتمالاً برای شما داروهای تركیبی تحویز می كند. البته نباید انتظار داشته باشید بسرعت نتیجه بگیرید. درمان ممكن است چندین ماه طول بكشد. (پزشکان برای از بین بردن لكه ها از لیزر هم استفاده می كنند ولی این درمان قدم اول نیست.) درمان هر چه باشد، محافظت در مقابل اشعه خورشید در طول درمان و بعد از آن نكته ای حیاتی است كه باید به آن توجه داشت.