بانوان در سنین باروری به‌طور طبیعی، هر 28 روز (این عدد میتواند 7 روز بیشتر یا کمتر از این هم باشد)، 2 تا 7 روز دچار خونریزی می‌شوند. در هر عادت ماهانه طبیعی روزانه حدود 5 قاشق سوپ‌خوری (40 میلی‌لیتر) خون و ترشحات خارج شده و کمتر از 8 نوار بهداشتی خیس میشود. معمولا شدت خونریزی دو روز است.عادت ماهیانه هرچند همیشه همراه درد و ناراحتی باشد، اما نشانه‌ای از سلامت بدن خانمها است و تغییرات آن باید به‌عنوان هشداری جدی در نظر گرفته شود.
حس خوبی نیست که هر ماه شاهد خونریزی قسمتی از بدن خود باشید. روزهای عادت ماهانه، روزهایی پر محدودیت و همراه با مشکلاتی گوناگونند؛ با این وجود، این خونریزی یکی از معیارهای سلامت در بانوان است و اختلال آن میتواند نشان دهنده مشکلات جسمی یا روحی خانمها باشد.اغلب خانمها در دوره‌ای از زندگی دچار اختلالات منس (Mense) یا همان خونریزی قاعدگی می‌شوند. این امر چنان شایع است که در برخی موارد، فرد انگیزه کافی برای پیگیری علت آن را نمی‌یابد.به‌خاطر داشته باشید که عادت ماهانه آیینه‌ای از سلامت فرد است و بی‌توجهی به تغییرات آن میتواند عواقب وخیمی در پی داشته باشد.
چرا خونریزی؟
در تخمدان میلیون‌ها تخمک وجود دارد که هر تخمک به همراه سلو‌ل‌های اطرافش، مجموعه‌ای به‌نام فولیکول را شکل می‌دهد. این فولیکول‌ها تحت اثر ترشحات قسمتی از مغز به نام هیپوفیز قرار دارند.یک دوره قاعدگی طبیعی را، براساس وضعیت جدار داخلی رحم، میتوان به سه مرحله تقسیم نمود:
1- مرحله رشد
2- مرحله ترشحی
3- مرحله تخریب
علل خونریزی غیرطبیعی
در خونریزی غیرطبیعی رحم، طول دوره قاعدگی، میزان و یا زمان خونریزی دچار اختلال می‌شوند. طول دوره قاعدگی زمانی غیرطبیعی است که بیش از 35 روز یا کمتر از 21 روز طول بکشد و یا دوره‌های آن نامنظم باشند. دوره قاعدگی از وضعیت سلامت سایر ارگان‌ها نیز تاثیر می‌پذیرد؛ به همین علت نه تنها بیماریهای دستگاه تناسلی، بلکه بسیاری از بیماریهای ارگان‌های دیگر نیز میتوانند خونریزی غیرطبیعی رحمی ایجاد نمایند. اما شایع‌ترین علل خونریزی غیرطبیعی مربوط به دستگاه تناسلی، اینها هستند:
1- حاملگی
شایع‌ترین علت به‌هم خوردن نظم عادت ماهیانه در در سنین باروری 18-40( سال)، حاملگی و عوارض مرتبط با آن مثل حاملگی خارج رحمی است. بسیاری از خانمها در چند ماه اول حاملگی طبیعی، دچار خونریزی می‌شوند. بنابراین بسیار مهم است که حتی اگر مطمئن هستند که حامله نیستند، تست حاملگی انجام دهند تا حاملگی به عنوان شایع‌ترین علت خونریزی غیرطبیعی، رد شود.
2- مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری
لزوما در تمام دوره‌های قاعدگی، تخمک‌گذاری اتفاق نمی‌افتد. در سال‌های ابتدای بلوغ و در سال‌های نزدیک به یائسگی و حتی در اثر استرس‌هایی مثل مسافرت یا تغییر شغل، شیوع دوره‌های فاقد تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد. در دو سال اول شروع قاعدگی، 85 درصد دوره‌های قاعدگی فاقد تخمک گذاریند، در حالی که پس از 6 سال از شروع قاعدگی این عدد به 20 درصد می‌رسد. در روز 14 قاعدگی در صورتی که تخمک‌گذاری انجام نشود، جسم زرد که تولیدکننده هورمون پروژسترون است، ایجاد نخواهد شد؛ بنابراین تخمدان به تولید استروژن ادامه داده و لایه داخلی رحم همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد. در اثر این ازدیاد رشد، دوره قاعدگی طولانی شده و خونریزی نامنظم و لکه‌بینی ایجاد خواهد شد. این امر میتواند زمینه را برای ایجاد پولیپ و سرطان رحم فراهم نماید.گرچه، در ابتدا و انتهای دوران باروری، عدم تخمک‌گذاری به‌طور شایع اتفاق می‌افتد، اما بیماری‌هایی مثل تخمدان پلی‌کیستیک و اختلالات تیروئید نیز میتوانند آن را ایجاد نمایند.
مشکلات رحمی
عفونت‌ها، تومورهای بدخیم و خوش‌خیم رحمی نیز میتوانند خونریزی ایجاد نمایند. برخی از این ضایعات بسیار شایع هستند، به‌طور مثال میوم که توموری خوش‌خیم است در 30 درصد دیده میشود. این ضایعات همیشه منجر به خونریزی نمی‌شوند و ممکن است فرد علی‌رغم ابتلا به آنها دچار خونریزی نشود.ضخیم‌شدن لایه داخلی رحم نیز از علل خونریزی، خصوصا در خانم‌های 40-50 سال است. ضخیم شدن لایه داخلی رحم، هشداری بسیار جدی برای وقوع سرطان در آینده محسوب میشود. احتمال سرطان رحم با افزایش سن زیاد میشود، بنابراین بسیار مهم است که در بالای 40 سال مطمئن شویم که علت خونریزی، سرطان نیست.
سرطان تنها علت خونریزی غیرطبیعی نبوده و هر خونریزی به معنی سرطان نیست. بنابراین اگر به اختلالات قاعدگی دچار شدید، افکار مزاحم را از خود دور نموده و از تفسیرهای عجولانه بپرهیزید، اما به هیچ وجه در مراجعه به پزشک سهل‌انگاری نکنید.گاهی وقت‌ها هم در اثر عواملی مثل آی.یو.دی، رحم دچار جراحت شده و خونریزی می‌کند. خونریزی خفیف ناشی از آی.یو.دی طبیعی است و درمانی نیاز ندارد، اما خونریزیهای شدید باید حتما مورد توجه قرار گیرند.
سایر علل
پس از یائسگی، یکی از علل مهمی که باید به‌خاطر داشت، خشک بودن دیواره واژن به علت فقدان استروژن پس از یائسگی است که این امر موجب خونریزی پس از تماس جنسی میشود.داروهایی که جلوی انعقاد را می‌گیرند و اختلالات غددی مثل اختلالات تیرویید نیز میتوانند موجب خونریزی غیرطبیعی رحمی شوند.وقتی مراجعه به پزشک ضروری است. خونریزی غیرطبیعی مسئله بسیار مهمی است و با رویت آن باید سریعاً به پزشک مراجعه نمایید. در صورتی که فقط دچار خونریزی غیرطبیعی شده‌اید، می‌توانید در مطب تحت معاینه و معالجه قرار گیرید. اما اگر علایمی مثل سبکی‌سر، شکم‌درد شدید و تب نیز همراه خونریزی وجود داشته باشد، بهتر است به اوراژنس بیمارستان مراجعه کنید.
معمولاً پزشکان سعی می‌کنند به کمک تاریخچه‌ای که شما از بیماری‌ها و حالات گذشته خود در اختیار آنها قرار می‌دهید و معاینات و آزمایش‌هایی که درخواست می‌کنند، علت خونریزی شما را از میان علت‌های ذکر شده بیابند. پزشکان علاقمندند، جهت یافتن علت خونریزی، اطلاعات کاملی در مورد زمان و میزان خونریزی و دفعات تکرار آن، آخرین دوره طبیعی، حاملگی قبلی، آخرین تماس جنسی، روش‌های پیشگیری از بارداری و داروهای مورد استفاده شما داشته باشند.به خاطر داشته باشید که ممکن است در ویزیت اول تشخیص دقیق بیماری میسر نشود و به چندین نوبت مراجعه نیاز باشد.در سایر مواقع عدم تعادل هورمونی ممکن است بعلت عواملی چون استرس، افسردگی و بیماریهای شدید طولانی مدت ایجاد شود. ورزشهای سنگین و از دست دادن شدید وزن از دیگر دلایل ایجاد اختلالات هورمونی است که میتوانند سبب بروز قاعدگی نامنظم شوند.
گاهی اوقات دلیل نامنظم شدن پریود، وجود بیماریهای تخمدان و رحم است. برای مثال سندرم تخمدان پلی کیستیک که موجب عدم تعادل هورمونهای جنسی میشود و یا آندومتریوز که در این بیماری تکه ای از بافت رحم جابجا شده و به عضو دیگری در لگن می چسبد، میتوانند علت وقوع قاعدگی نامنظم باشند. در برخی موارد که فرد نسبت به حاملگی بی اطلاع است، خونریزیهای نامنظمی ایجاد میشود که میتوان به آسانی به عنوان یک قاعدگی اشتباه تلقی شود. بروز یک قاعدگی تاخیری و شدید میتواند ناشی از یک سقط جنین باشد.
اگر شما یک قاعدگی تاخیری که با دردهای شدید شکمی همراه است دارید، باید در جستجوی فوری توجهات طبی باشید. زیرا این امر ممکن است ناشی از یک حاملگی خارج از رحم باشد. در بعضی موارد، علت بی نظمی قاعدگی ناشناخته است.چه اقدامات درمانی برای قاعدگی نامنظم باید صورت گیرد؟قاعدگی های بی نظم ناشی از تغییرات هورمونی طبیعی که به دنبال بلوغ یا زایمان است معمولا با گذشت زمان منظم میگردند. در خانمهایی که در سن یائسگی هستند، قاعدگی های بی نظم سرانجام به کلی متوقف خواهند شد.
در تمام این موارد، معمولا درمان ضرورتی ندارد اما بهر حال اگر این مشکل مداومت داشته باشد و یا بر نحوه ی زندگی خانم تاثیرگذار باشد باید به پزشک مراجعه شود و داروهایی برای تنظیم قاعدگی تجویز شوند. این داروها شامل داروهای ضدبارداری خوراکی برای خانم های جوان و درمان جایگزینی هورمونی برای خانم های نزدیک سن یائسگی است.پریودهای نامنظم که به دلیل از دست دادن شدید وزن، تمرینات و ورزشهای سخت، استرس و یا افسردگی حادث شده اند نیز به محض رفع این مشکلات از میان خواهند رفت و به مرور منظم خواهند شد.
اگر عامل واضحی برای بی نظمی در قاعدگی شما و الگوی آشکاری برای خونریزی وجود نداشته باشد باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است آزمایشاتی برای جستجوی یک بیماری زمینه ای ترتیب دهد. این آزمایشات ممکن است شامل تستهای بارداری (حاملگی)، آزمایش خون جهت اندازه گیری میزان سطوح هورمونی و اولتراسونوگرافی از ناحیه لگن به منظور بررسی تخمدانها و رحم باشند.اگر بیماری زمینه ای کشف گردید، درمان آن در اکثر موارد با منظم شدن قاعدگی همراه خواهد بود.