چاقی مفرط زمینه ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند دیابت را در دوران بارداری افزایش می‌دهد. بنابراین به تمام زنان بارداری که اضافه وزن دارند توصیه می‌شود که به منظور کنترل سلامت خود و کودکانشان در جلسات معاینه قبل از زایمان به‌طور مرتب شرکت کنند.
اگر دارای اضافه وزن هستید و تصمیم گرفتید خیلی سریع باردار شوید بهتر است برای کم‌کردن وزن اضافی به پزشک مراجعه کنید. اما اگر قبل از لاغر شدن باردار شدید، سعی کنید خیلی نگرانی به دل راه ندهید. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از زنان چاق با وجود اضافه وزن، بارداری و زایمان راحتی دارند. اضافه‌وزن خطر ابتلا به برخی از عوارض بارداری را در مادر و نوزاد افزایش می‌دهد. زنانی که دارای اضافه وزن هستند، در دوران بارداری باید به‌طور منظم برای چکاپ به پزشک مراجعه کنند، آزمایش دیابت بارداری بدهند و همچنین در مورد نحوه زایمان با پزشک خود مشاوره کنند.
کنترل وزن قبل از بارداری
قبل از باردار شدن با محاسبه بی‌ام‌آی (شاخص توده بدنی) می‌توانید وزن خود را ارزیابی کنید. بی‌ام‌آی 25 تا 29.9 یعنی اضافه‌وزن و بی‌ام‌آی 30 یا بالای 30 به معنای اضافه وزن خیلی زیاد و یا چاقی مفرط است. اگر بی‌ام‌آی شما دلالت بر اضافه وزن دارد بهتر است برای حفظ سلامت خود و کودک، قبل از باردار شدن وزن خود را کم کنید. هنگامی که به وزن ایده‌آل و سالمی دست یافتید شانس بارداری در شما افزایش یافته و خطر ابتلا به عوارض بارداری ناشی از چاقی کمتر می‌شود.
جالب است بدانید که کاهش مقدار خیلی کمی از وزن (5%تا7% از وزن فعلی یا حدود 4.5 تا 9 کیلوگرم) می‌تواند تاثیر چشمگیری در بهبود سلامت شما داشته و راه را برای بارداری سالم هموار کند.
کنترل وزن در طول بارداری
اگر باردار هستید و دارای اضافه وزن زیاد و یا چاقی مفرط (بی‌ام‌آی 30 و یا بالای 30 ) هستید، در طول بارداری سعی نکنید وزن خود را کم کنید چون کم کردن وزن در این زمان روش سالمی نیست. هیچ شواهدی وجود ندارد که کاهش وزن در طول بارداری خطر بسیاری از عوارض را کم می‌کند. بهترین را برای حفظ سلامت خود و کودکتان این است که پیش از زایمان به‌طور منظم برای معاینه نزد پزشک مامای خود بروید. پزشک ماما می‌تواند خطرات و عوارض ناشی از چاقی را کنترل، رسیدگی و یا پیشگیری کند. رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل و انجام برخی فعالیت‌های فیزیکی و یا ورزش روزانه در بارداری بسیار تاکید شده است.
خطراتی که مادر را تهدید می‌کند
خطراتی که مادران چاق را در بارداری تهدید می‌کند عبارتند از:
-
دیابت بارداری: شرایطی است که در آن قندخون برای اولین بار در بارداری افزایش می‌یابد. مادرانی که دچار دیابت حاملگی می‌شوند بیشتر در معرض زایمان سزارین قرار دارند و حتی ممکن است خود و کودکشان بعد از زایمان و در آینده نیز به این بیماری گرفتار شوند. زنان چاق برای اطمینان از دیابت بارداری باید در اوایل بارداری و گاهی دراواخر آن تست غربالگری دهند.
-
مسمومیت حاملگی: این عارضه "اختلال فشار خون بالاست" که ممکن است در طول بارداری و یا بعد از آن مادر را گریبان‌گیر خود کند. این یک بیماری بسیار جدی است که تمام بدن مادر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فشارخون بالا می‌تواند کلیه‌ها و کبد مادر را از کار بیندازد. مسمومیت حاملگی ممکن است منجر به تشنج بارداری (اکلمپسی) و زایمان زودرس گردد. پزشکان در موارد شدیدتر برای پیشگیری از چنین عوارضی به درمان اورژانسی متوسل می‌شوند.
-
آپنه خواب: وضعیتی است که در آن تنفس مادر برای مدت کوتاهی در خواب متوقف می‌شود. آپنه خواب ارتباط مستقیم با چاقی مفرط دارد. آپنه خواب در طول بارداری، خطر ابتلا به فشارخون بالا، پری اکلامپسیا، اکلمپسی و اختلالات قلبی و ریوی را افزایش می‌دهد.
خطراتی که کودک را تهدید می‌کند
چاقی بیش از حد مادر در دوران بارداری برای نوزاد نیز خطرناک است. در این قسمت به خطراتی که کودک را تهدید می‌کند اشاره می‌کنیم:
-
سقط جنین: زنان چاق در مقایسه با زنانی که وزن طبیعی و سالم دارند بیشتر در معرض سقط جنین هستند.
-
عیوب مادرزادی: خطر عیوب مادرزادی مانند نقص قلبی و نقص لوله عصبی در نوزادانی که از مادران خیلی چاق بدنیا می‌آیند به مراتب بیشتر است.
-
ایجاد اشکال در تشخیص پزشکی: چربی بیش از حد در بدن مادر معمولا در سونوگرافی و تشخیص آناتومی بدن نوزاد و همچنین بررسی ضربان قلب او در حین تپش مشکل ایجاد می‌کند.
-
ماکروزومی یا جنین بزرگ: دراین حالت جنین در داخل رحم مادر بیش از حد رشد کرده وبزرگ‌تر از معمول است. زایمان و تولد چنین نوزادانی معمولا با سختی همراه است. ماکروزومی خطر سزارین را افزایش می‌دهد. نوزادانی که هنگام تولد از وزن بالایی برخوردارند در آینده بیشتر در معرض ابتلا به چاقی مفرط خواهند بود.
-
زایمان زودرس: مشکلات مرتبط با چاقی مادر در بارداری مانند پری اکلامپسیا ممکن است منجر به تولد زودرس نوزاد شود زایمان زودرس شرایطی است که در آن بنا به دلیل پزشکی نوزاد زودتر از موعد بدنیا می‌آید. نوزادان نارس در مقایسه با نوزادانی که بعد از 39 هفته بارداری بدنیا می‌آیند، تکامل نیافتند در نتیجه بیشتر درمعرض مشکلات سلامتی کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت قرار دارند.
-
مرده‌زایی: هرچه بی‌ام آی بالا باشد خطر مرده زایی در یک زن بیشتر است.
برقراری تعادل بین خوردن غذاهای سالم و حفظ وزن سالم برای سلامت مادر ونوزاد بسیار اهمیت دارد. یک زن باردار در سه ماه دوم وسوم بارداری باید روزانه 300 کالری بیشتر از شروع بارداری مصرف کند یعنی چیزی معادل کالری موجود در یک لیوان شیر کم‌چرب و یا نصف یک ساندویچ. بنابراین یک مادر با برنامه‌ریزی یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به سلامت خود و نوزاد خود کمک شایانی کند.
ورزش‌های دوران بارداری
اگر قبلا اهل ورزش نبودید بارداری بهترین زمان برای شروع ورزش است. با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید تا ورزش مناسب و سالمی برای این دوران انتخاب کنید. با حداقل 5 دقیقه در روز شروع کنید و ه رهفته 5 دقیقه به تایم ورزش خود اضافه کنید. سعی کنید هر روز به مدت 30 دقیقه به فعالیت‌های ورزشی مشغول باشید. شنا یکی از ورزش‌های بسیار مناسب برای زنان باردار شناخته شده است. جالب است بدانید که ب اوجود اضافه‌وزن در بارداری، در حین شنا و در آب معمولا احساس بی‌وزنی می‌کنید و هیچ آسیب و فشار عضلانی به بدن شما وارد نمی‌شود و از همه مهمتر این‌که احساس خنکی و شادابی خواهید کرد.
کنترل وزن درطول دوران بارداری
وزن زنان باردار باید در هر جلسه معاینه‌ی پیش از زایمان بررسی و کنترل شود. اگر وزن مادر کمتر از دستورالعمل‌های توصیه‌شده باشد و کودک در شرایط جسمی سالمی در حال رشد باشد نیاز به اضافه وزن مادر نیست ولی اگر رشد کودک خوب نباشد باید تغییراتی در رژیم‌غذایی و ورزش مادرصورت بگیرد.
کنترل وزن بعد از زایمان
بعد از زایمان و برگشت به خانه بهتر است به رژیم غذایی سالم و ورزش ادامه دهید تا به وزن نرمال وایده‌آل خود برسید. توصیه شده که نوزاد در سال اول با شیرمادر تغذیه کند. شیرمادر نه تنها بهترین نوع تغذیه برای نوزادان است بلکه به کاهش وزن مادر بعد از زایمان نیز کمک می‌کند. تحقیقات حاکی ازآن است مادرانی که شیرخود را به نوزاد می‌دهند زودتر از مادران دیگر وزن کم می‌کنند.